LIBE
adoptione filius fuerat. Ifte, quia Claudius Tiberius Nero (29) dicebatur, eleganter à jocw-larihus Caldius Biberius Mero ob vinolentiam— nominatus eft. Satis prudens in armis , fatifque fortunatus ante fumptum Imperium fub Augu-fto fuit , ut non immerito Reip. dominatus ei committeretur . Inerat ei fcientia literarum-multa : eloquio clarior , fed ingenio peffimo, truci , avaro , infidiofo , fimulans ea fe velle—, quæ nollet , hjs quafi infenfus, quibus conful-tum cupiebat : his vero,quos oderat, quafi benevolus apparens . Repentinis refponfionibus, aut confiliis melior, quàm quœfitis. ( 30 ) Denique delatum à Patribus principatum , quòd quidem aftu perfecerat, finxit fe abnuere, quod finguli dicerent, vel fentirent atrociter explorans, quæ res bonos quofque pejjumdedit . Æfiimantes enim ex animo eum longa oratione imperialis moleftiie magnitudinem declinare, cùm fententias ad ejus voluntatem promunt, incidere exitia fuprema. Nuf-quam ipfe pugnavit , ( 31 ) fed ne per legatos quidem aliqua gravia bella geffit : nifi quòd tantum aliquantis in locis precogniti citò gentium rumores comprimebantur . Sane quarto imperii ejus anno Germanicus Drufi filius , Caligula pater , de Germanis, ad quos ab Augufto fene mijfus fuerat , triumphavit. Qjiofdam reges per blanditias ad fe evocatos , nunquam remifit , in quibus Archelaum Cappadocem , cujus etiam regnum-in provinciæ formam redegit, & maximam civitatem appellari fuo nomine juffit, quæ nunc Cæfarea dicitur , cùm antea Mazaca ( 32 ) diceretur . Getulorum latrocinia reprefsit. Marobo-dum Saevorum regem callide circumvenit . Plurima fui parte imperii, cum magna , & gravi mo-deftia Reip. prafuit, adeout in quibufdam provinciis augenda prafidibus tributa fuadentibus fcripfe-rit, Boni pafloris effe , tondere pecus , non deglubere . Et poll quam pafius eft Dominus fefusChri-fius, & à mortuis refurrexit, & difcipulos fuos ad pradicandum mifit, Pilatus prafes Palaftina provincia ad fiber tum Imperatorem, atque ad Senatum retulit de pafiione , dr refurrettione Chrifti , confequentibufque virtutibus , qua vel per ipfum— palàm fadlæ fuerant, vel per difcipulos ipfius in_. nomine ejus fiebant, & de eo , quòd certatim cre-fcente plurimorum fide Deus crederetur . Tiberius cum fuffragio magni favoris retulit ad Senatum-,, ut Chnftus Deus haberetur . Senatus indignatione motus , quòd non fibi priùs fecundum morem delatum effet, ut de fufcipiendo cultu priùs ipfe decerneret , confecrationem Chrifti recufavit, e dillo que— conftituit , exterminandos effe Urbe Chriftianos : precipue cùm & Sejanus prafellus Tiberii fufci-pienda religioni obftinatijjìmè contradiceret. Tiberius tamen e dillo accufatoribus Chriftianorum— mortem comminatus eft . Nam & plurimos Senatorum profcripfit, dr in mortem coegit. Tigintifibi
B
(29)	A. pro jocularibus, joculatoribus.
(30)	A. pro quæfitis meditatis , & omifs. cæt. fequitur.
Puf quam &c.
(31)	Hersfeld. pugnavit,bella fer legatos geffit fuos . Quof-
dam reges ad fe fer blanditias evocatos, nunquam re-rnijit fjc. in quibus cum Eutropio convenit ufque ad illa verba mortuus eft in Campania. Hujus imperii XF. anno D.JefusCbriftus pradicationis ftuefum-pfit initium. Oliavo quoque, decimo ejufdem anno Jefus Cbriftus filius Dei pro nobis fife morti offerens crucifixus eft . Succeffit 'Tiberio C. Ctefar cognomento Caligula Drufi privigni Augufti, & ipfius Tiberii nepos ficeleratiff,mus, & qui etiam Ti berti dedecora purgaverit ■ Bellum contra Germanos frc. in quibus cum Eutropio convenit ufque ad illa verba obiit XXXII. atatis armo , ubi H. obiit XXXI. ætatis anno imp. XI F- , atque in eo omnis Augufti familia confumpta eft. Denique omnibus flagitiis fuis etiam Ixc addidit , quid SS. Dei Apoftolos Petrum, Paulumgug trucida-
C
R VII.	53
patritios viros confiti causa legerat, horum vix duos incolumes reliquit, cateros diverfis caufis necavit . Sejanum prafellum fuum res novas molientem interfecit : filios fuos Drufum , dr Germanicum , qui adoptivi erant, manifeftis veneni fignis perdidit. Filios Germanici filii fui interfecit. Hic tertio, & vigefimo imperii fui anno, ætatis vero feptuagefimo odiavo, dr mmfe quarto, cùm immani furore infontes , noxios, fuos pariter, ut diximus, externofque puniret, refolutis militiæ artibus, Armenia per Parthos, Mœfia à Dacis, Pannonia à Sarmatis, Gallia à finitimis gentibus direptæ funt. Ipfe cum ingenti omnium gaudio, infidiis Caligula in Campania (33) extinftus eft . Hujus etiam imperii anno duodecimo nova , dr incredibilis clades apud Fidenatium Urbem accidit . Nam Amphitheatri cavea, populo gladiatorum munus fpeflante, collapfa eft , & pluf juam-viginti millia hominum occidit. Deinde anno ejuf-dem feptimodecimo , cùm Dominus Jefus Chri-ftus voluntarie quidem fe tradidit pajfioni , fed impie à f udatis apprehenfus , dr patibulo fuffixus eft, maximo terremota per orbem fallo , faxa in montibus fciffa , maximarumque urbium plurimae partes, plus folita concuflione ceciderunt. Eadem-, quoque die, à fexta hora diei ufque in horam nonam , fol in totum obfcuratus, tetraque nox fubitò obdulla eft terris : dr ficut dilium eft,
Impiaq; æternam timuerunt fecula nodem.
Ufque adeò autem , neque lunam lumini (olis, neque nubes obftitiffe manifeftum eft, ut quartam-, decimam eo die lunam, tota coeli regione interiella longiffimè à confpellu Jolis abfuiffe, & ftellas tunc diurnis horis, vel potius in illa horrenda nolle toto coelo fulfiffe referatur , quod non folùm Santforum Euangeliorum fides, fed etiam aliquanti Gracorum libri atteftantur. Quanquam nonodecimo anno Tiberii hac falla referuntur . Scribens inter cceteros autem, & Phlegon, qui Olympiadas fupcr ipfis enumerat, in tertio decimo fer mone e if dem verbis affetti hgc . Porrò quarto anno ducentefimce fecunda Olympiadis falla eft defeltio folis maxima, dr nox hora fexta diei falla eft , itaut etiam ftella in— coelo apparerent . Terramotus etiam magnus in— Bithynia fallus plurimam Nicea partem urbis Cubvertit.
C. C A L I G U L A.
Anno ab Urbe condita DCCXC. Tertius ab Au-gufto Cajus cognomento Caligula regnare coepit , Germanici filius, Drufi privigni Augufti, (34) & ipfius Tiberi nepos, (35) dr quia natus in-exercitu fuerat, cognomentum calceamenti militaris idem Caligula fortitus eft , homo omnium ante fe federati (fimus, & qui etiam Tiberii dedecora purgaverit . (36) Ante principatum charus omnibus, acceptufque fuit : in principatu vero talis, ut non immeritò vulgaretur, atrociorem illo dominum non fuifie . Nam, ut breviter magnitudinem cru-
E
vit. Huic Servitis Galba fuccefflt &c. in quibus iterum cum Eutropio . H. convenit ufque ad finem libri VII.
Ambrof. ab Hersfeld., & Eutropio Merulæ nonnullis in locis variam habet leûionem, eafque fuis locis notabimus hic tamen poll remifit, concordat cum utroque ufque ad verba , qua nunc Cæfarea dicitur &c.
(31) A. Mazaga.
(33)	A. in Campania mortuus eft, & omifs. cæt. continuat:
Hujus imperii XF- armo obarmes pradicationis fuæ fumpfit initium. Oliavo quoque decimo ejufdem anno JESUS CHRISTUS filius Dei pro nobis fefie morti offerens crucifixus eft. Succeffit Tiberio C. Cæfar cognomento Caligula. Drufi &c.
(34)	A. filius.	,	. ,
(;j) A. fceleratifsimus , & qui &c.
(36) A. pro purgaverit, purgaret. Bellum contra fyc.