HISTORIA PRINC. LANGOBAR.
A
in Ecclefia B. Protomartyris Stephani, quæfita eft in veterrima urbe Capuæ ab Imperatore., Helenas filio Conftantino , eamque in honorem omnium Apoftolorum dedicari decrevit , licèi poftea à Beatiflimo Germano ejufdem Epifco-po urbis (t) collatur ab Imperatore reliquias B. Protomartyris Stephani, nec non & B. Aga-thae Virginis, proinde eam in honorem Protomartyris Stephani vocari juffit; & ut diximus, dum in eadem Ecclefia, Langobardorum ficuti mos eft , cum pugionibus accinéìi altrinfecus introiffènt , & unufquifque dum indefinenter oraret, fic ille adolefcens Arichis. (2 ) Mifierere mei Deus, labiis imprefiis canere coepit : dum-veniffèt, ubi dicitur, Spiritu principali confirma me. Illico fpata illius contremuit, ac fi quili bet illam (}) concuteret. Ille vero , oratione completa ., cum pavore feriatim fuis colleéìa-neis enodavit. Unus ex his, qui erat fapien-tior cæteris, talem fermonem erupit . Ce hai inflabili vita minime es, quantum mihi videtur, proceflitrus, antequam ad dignitatem Principalem Dominus te perducat. Quod poftea, annuente. Deo, ad tutelam Langobardorum probavit eventus. Dum Dux nomine (4) Liviprandus fuiffet extinóhis , una omnes Arichifium Principem-acclamabant; quapropter Principalem dignitatem honorifice illum afciverunt ; nam non, ut affolent plurimi, per pecuniam, 6< per pollicitationes opprimere (5) in mirum honorem , fed cundtis uno agmine coaèti, licèt non à fe, led ab illo, qui dixit. (6) Ubi duo, vel tres congregati fuerint in nomine meo, ibi fum in medio illorum : illum Principem fublimarunt.
Notæ in Num. III. Partis I.
Anonymi Salernitani.
ANonymus nofler hoc poflremo numero videtur adfirmare Conflantinum Magnum dicar e volui fle omnibus Apoflolis Bafilicam à fe Capua con-flrutiam ; fed propofitum non perfecifle fiuum : illam vero S. Germanum ejufdem urbis Epifeopum reliquiis confiecraffie S. Protomartyris Stephani , conlatis fibi ab eodemmet Imperatore. Ouas adfertiones à comperta horum giflorum veritate valde alienas brevijfimis Notatiunçulis , ac fub ipfo fe-flinantepralo refellere efl-vifum ; fciafque, Letior* Anonymi narrationem in fcriptis Papp.Codd. haberi qualem reprafientavi : etfi aliter ab aliis edita fuerit.
In honorem omnium Apoftolorum ) Communis hac etiam œtate ea efl opinio, fed magis placet ( de verba Anaflafii Bibi, in Silveflro primo ) Con-ftantium feciffe intra urbem Capuam Bafilicam Apoftolorum : hoc efl Apoflolis Petro , fy Paulo illam exflruxifle , quibus finguhs Roma am-pliffima exadificaverat idem Imperator templa . Sane indefinito Apoflolorum nomine non omnes fem-per venire confuevere duodecim Chrifli Salvatoris Princeps miniflri . Exemplum fuccurrit apud En-nodium Ditiione v. altis Oratione 6. qua recitata efl, ut Titulus antiquus manifeflat, in Dedicatione Bafilicæ Apoftolorum , ubi Templum fuit Idolorum. De cujus fanttificatione Auttor fic habet. Chriftus ingreflus eft, relpiciamus quibus fultus auxiliis. Venerunt cum eo Coelorum radii , Apoftolorum diademata, Petrus, & Paulus, qui &c. En Bafiltca Apoflolorum, confecra-ta.non omnium efl adventu, fed Petri, tjy Pauli dumtaxat.
Tom. II.	j
( i ) al. calfatas. ( 1 ) Pfalm.-JD. ( 3 ) al. connefìtvet.
E
. !
B
C
D
289
Dedicare decrevit) Ex te, ment fuit Con flautino eam dicare Apoflolis, qui re non complevit,, At Ecclefiam Imperator a fe denominavit Conftan-tinianam, multiplicique fuppellehtili ad ufus fa-cros, ac Madis, & Pofleffionibus, hoc efl Fundis, large donavit, ft pradifto efl fides An a ft3fio. Quid igitur dicatio mox non efl fecuta’, quam differre nefas erat, more ne dum Ethnicorum, quem obfervo apud Plinium lib. 4. Epifl. 1., fed Chri-flianorum, fi rite verba S. Paulini Nolani capio ? Propterea ( ait ille Epifl. 12. ) & horum verft-culos adjiciendos putavi, quos illi in hoc oppido dedicandæ Bafilicæ paravimus ; nam adhuc in opere eft ; fed , propitio Deo , dedicationi propinqua. Perfcflionem operis, & dicationem^ una conjunxit vir Sanblus,
Collatur ab Imperatore reliquias ) Sic unus Papyraceus Codex rota melioris. Alter. Colla-tas ab Imperatore reliquias. Selige quamvis legionem, dicet ab Imperatore, quem pradixerat, donatas reliquias <f. Germano. Hem quàm fœdum , nec unum erratum. Santi us ille Epifcopus D. Benedillo notus, & coavus, duobus integris feculis poflerior fuit Mag. Conflantino ; quo vivente difper-tita reliquia S. Protomartyris in Italia nulla : immo nullibi, corpore nondum revelato . Accepit ( confentiam ) Germanus illas ab Imperatore, fed fuflino feniore, ad quem miffus fuit princeps clara legationis à Romano Pontifice Hormifda; tunc-que S. Protomartyris nomen, clare flentibus fignis ex uno ejus paflionis lapide apud Anconitanos exculto, religiofiffime apud Italos venerabatur; quam reliquiarum donationem cùm Anonymus noflerex minus proba vulgi relatione accepiffet, vel mente fua perturbaflet, nil curavit, five alienam , five fuam defipientiam ad Lydium authenticorum fcri-ptorum lapidem probare ; qua negligentia pluries eum labor affle fatis, fuperque conflat. Sed eflo voluerit ille non ab Conflantino , fed ab innominato ibi Imperatore S. Germanum reliquiis donatum ejus tamen ditio adfentiar ne ego , Ecclefiamque à Magno illo conftrutiam, ac large donatam, in-dedicatam remanfifle credam ad S. Epifeopi tempora : hoc efl ad integros annos biflentum ? Certe mens Anonymi, nifi illa prior, haud aha ad hac fuit.
Proinde eam in honorem Protomartyris Ste-phani vocari jnffit. ) Idemjuffit Conflantinus, de quo dixerat. Dedicari decrevit. Sed his non amplius fifto. Ferba illa obfervo. Proinde eam &c. qua indicant mihi prifeum feacrum morem dicandi Ecclefias adhibitis eorundem Sartiorum reliquiis, quorum nominibus adpellanda fui flent, 1 i fidem que curatis ab eodem autiore conftrutitonis, qui cetera quoque omnia fiolemnitatem condocentia fuppedi-tabat ; de quibus alibi efl mihi ditium. Idque in-flitutum, ut reor, five Anonymum noflrum , five enarratae fabella impoflorem in opinionem induxit, ut alteruter putaverit Conflantinianam Capua Ec-clefiam nonadfecutam decretum nomen Apoflolorum; quoniam flilicet Apoflolorum omnium reliquias crediderit, haud prafto fui fle Conflantino, qui earum vice tradiderit alias S. Protomartyris Stephani , & PROINDE eam in illius honorem vocari JUSSIT. At Apoflolorum indi finito nomine* jam ditium efl, folos quandoque venire Apoflolorum^ Principes, quorum Sacris Lipfanis certe Conflan-tiniana illa fub ipflo Conflantino efl dicata. Anonymi igitur adfertiones ablegentur, qui anilibus fabellis fidem incautus praflans, veritus quoque non efl adferere, defumptum fuifle vaticinium de Prin-
O o	cipatu
( 4 ) Sic habet. al. Lintpv andai.
(p) al. nimirum. ( 6 j Matth. c. 18.