VAKMtlN ELL
Cogere vina : Tuus nec labor illud erat.
Ac veluti autumno denfato milite turdi, Aut variæ volucres quis cibus uva manet, Per vineta volant, rapiuntq; feruntq; corimbos, Unguibus & roftris uva venulta perit.
Vinitor infelix nequidquam cymbala triftis Arce quatit fumma, feu ciet arte fonos ;
Nec facilis prohibere labor, quin agmine denfo Inferti coeant, diripiantque dapes.
Haud aliter Franci, cum primo tempora frugum Adfunt, & pagi (19) munera diripiunt.
Nec tamen hæc duros potuit res frangere Mauros,
Nec varii eventus, armaque crebra ducum. Vix quoqjtot volucres tollebant munera Franci, Quot fibi nauta celer per mare mifit opes. Temporibus multis res hæc fe contulit anceps ;
Parte ab utraque ferunt afpera bella fore. Tempore vernali cum rus tepefacrta virefcit,
Brumaque fidereo rore fugante fugit, Priftinus ablatos remeans fert annus odores,
Atque humore novo flu&uat herba recens : Regni jura movent, renovantque folentia (20) Reges,
Quifque fuos fines ut tueantur adit.
Nec minus accitu Francorum more ( 21 ) vetufto
Jam fatus à Carolo agmina nota vocat. Scilicet elecrtos populi, feu culmina Regni, Quorum confiliis res peragenda manet.
c
(151) Pro agro , Comitatu , five Diftriftu , ut nunc dicimus : quo etiam fenfu ab antiquis eadem vox interdum ufurpata occurrit.
(20) Sic Caefareus MStus . Pro [olita, aut folemnia, ut opinor. Verno quippe tempore arma parantur ac milites , tum ad tuendos proprios fines , tum ad invadendos alienos , quum belli metus aut neceffitas inftat.
(*i) Nimirum Kalendis Martii antiquis Francorum Regibus mos fuit folemnia Regni Comitia peragere , confluentibus illuc Proceribus, Comitibus , aliifque Reipublicae Miniftris . Elegios populi, fieu culmina Regni Poeta appellat Optimates illuc accitos . Fredegarius in Chron. Evoluto anno praefatus Rex ( Pippinus ) ! a Kalendis Martii omnes Francos , ficut mos i Francorum eft, Bernaco villa ad fe venire praecepit . Mitto reliquos hujus rei telles antiquif-fimos ; id folum addens, Langobardorum quoque Regibus in more fuiffe , ad Kalendas Martias publica Regni Comitia habere , ibi-que Leges ftatuere, bellum indicere , uti po-tiflimum conllat ex Praefationibus Legum Liutprandi Regis part. II. Tom. I. Colle-étionis hujus.
(22) Ab antiquis etiam temporibus mos ifle invaluerat , ut Kalendis Martiis, dum Regni Comitia haberentur , populi dona conferrent ad Regem . In Annalibus Fuldenfibus & Lam-becianis ad annum 750. hæc habentur : Certo die fernet in anno in Martis campo fecundum antiquam confuetudinem dona illis Regibus a populis afferebantur.
(*}) Senius expofceret liminibus , immo limitibus. Scilicet proceres, quos Carolus Auguftus genitor meus ad tutandos Regni fines praefecit.
(14) Uti infra aperte dicitur , hic Lupus Wafconum Princeps fuit In Vita Caroli Magni per Monachum Engolifmenfem fcripta, idem Carolus anno 76p. expeditionem fecit in Unal-dum, five Hunoldum, qui Aquitaniae Ducatum invaferat ; ejufque exercitum duxit Lupus Vbbifco Princeps , ficus fciebat locos . Captus eft Hunoldus , & Eginhardo tefte in ejufdem Caroli Vita , Rex Lupo FFafconum Luci per Legatos mandat , ut perfugam reddat . Paria leguntur in Annalibus ipfius Eginhardi ac Bertinianis . An idem fuerit Lupus, qui a Poeta noftro heic inducitur lo-quens , certo affirmare non aufim : namque ab anno 769. uique ad annum 799. quo fu-fcepta eft obfidio Barcinonis,hoc loco deicripta, multum temporis interceflit . Verum fi idem
ACUM. LIB. I.	$£/20
Occurrunt celeres primi, parentqùevolendo^ Si ' Quos fequitur propius vulgus inerme faÙBd? ' °;
Confidunt moniti. Solium Rex fcandnj^itumj^/^/ Cetera turba foris congrua dona (22'X^WA^’X Incipiunt fari. Cœpit tunc fic Carol ites,' '
Hæc quoque de proprio peóìore verba dedit :
Magnanimi proceres, meritis pro munere digni,
Limina (23) quos patriæ præpofuit Carolus,
Ob hoc cunéìipotens apicem conceflit honoris
Nobis , ut populo rite feramus opem .
Annuus ordo redit, cùm gentes gentibus inftant, Et vice partita Martis in arma ruunt.
Vobis nota fatis res hæc, incognita nobis :
Dicite confilium , quo peragamus iter .
Hæc Rex; atque Lupus (24) fatur fie (2J) Santio contra,
Santio, qui propriæ gentis agebat opus,
Wafconum Princeps , Caroli nutrimine (26) fretus,
Ingenio atque fide qui fuperabat avos.
Rex , cenfura tibi nobis parere necefle eft, Hauftus confilii cujus ab ore fluit.
Si tamen (27) à noftris agitur modo partibus hæc res,
Parte mea, teftor, pax erit atque quies.
Duxque Tolofana fatur Vilhelmus (28) abUrbe, Poplite (29) flexato lambitat ore pedes .
O lux Francorum,Rex. & pater,arma,decufque,
Qui meritis patres vincis & arte tuos,
Virtus celfa tibi, & reóìor fapientia, magne ,
Con-
D
non fuit, proculdubio fuerit ejus filius, qui propterea duplici nomine heic appellari videtur , nempe Lupus Santio , ut a patre diftin-guatur . Atque is dicitur ingenio & fide fu-perajfe Avos; quæ verba indicant ejus quoque majores VVafconiae praefu'fle . Santio autem nihil aliud eft quam Sancius , atque Italice Sancio , nomen apud veteres Hifpanos ufita-tum . Comes Sancius Sancionis, ideft filius, occurrit in Epiftola Eulogii Cordubenfis. Additum eft MSto Codici manu recentiori .
(26)	Ideft qui nutritus fuerat in Aula Caroli Ma-
gni a pueritia. Eo enim fenfu vox illa apud antiquos occurrit ; ac proinde ipfius Regis-; Caroli familiaris ac domefticus erat : quae res ei maximam in dicendo fidentiam praebebat . Atque hinc intelligere polfumus , non de Lupo in Annalibus Eginhardi memorato heic agi, fed quidem de ejus filio.
(27)	Hoc eft, fiquidem a partibus illis, quibus prae-
fum , agendum eft bellum , protetto auctor fum , ut pax bello praeferatur,
(28)	In Ludovici Pii Vita ab Aftronomo fcripta ,
ad annum 789. haec leguntur : Cborfone a Ducatu Tbolofano fiibmoto, Fvillelmus pro eo fiubrogatus eft . Qui Fafconum nationem , ut fiunt natura leves , tam aliti quam viribus brevi fiubegit. Idem vero eft, qui poll varia bellicae fortitudinis experimenta , poft varias de Saracenis vittorias, parta fibi ingentis gloriae fecularis aura , Mundo tamdem renuntians , Monafterium Gellonenfe , a fe conditum , ingreflits eft anno 8o<5. ibique tanta virtutum copia reliquum vitae peregit , ut inter San-ttos viros adnumeretur . Ejus Vitam ab Ano-nymo fcriptam non longe ab ejus obitu , 8t a Carolo Stengelio editam , Clarifs. Mabillo-nius rurfus evulgavit, atque illuftravit inter Atta Santtorum Ordin. Santti Beneditti Secui. Quarto , pag. 70. quam confule , fi plura petis. Sunt monumenta, quae illum Comitem apoellant. Mabillonius vero cenfet, minime Ducis appellationem ei effe denegandam , quum ejus Anteceflor eodem titulo frueretur . Et rette . En ut difertis verbis a Poeta noftro appellatur Dux Tolofianus.	j
(29)	Ritum hunc animadverte deofculandi pedes ' Regum tam faepe , quum ipfos alloquuturi
erant Regni Primates, cujus etiam alia exempla infra occurrent . Hanc notitiam Poetae debeas , minutos fui temporis mores delcn-benti , quam Hiftoricus vix aut numquam adnotaffet.