g6   Liber Vnicus. Cap. L V I.
   fern Si Brugis ad Lugdunenfem , tanquam communem Sc hoc bene nota.
S    Ec nota regulam generalem quod in omnibus cambiis Si tranfmutationibus, tan-tum vnus perdit quantum alius acquirit, Sc econtra , vnde fi ego aquiro decern alius, perdit io. Si ita cognito lucro vnius cogno-lcitur damnum alterius,& ideo vna regula fufficit pro lucro & damnotmementP tamen quod ii vnus aquirit 20. pro i oo. alius perdit 16.7- pro i oo.vnde fi vis feire vnum per aliud dicas r 20. dat 100. quid dabit 100.& habebis 8 3 7- & ita econtra {183-7- ^aC 100. quid dabit 100. & dabit 120. igitur tam in fubftantia quam in proportione, cognito lucro cognofcitur damnum Sc econtra.
9    Cambium igitur quadruplex eft minu-tum reale liccum Si fidfutn. Cabium minu-tum eft tranfinutatio diuerfarum pecunia-rum in vno loco eodem , vcluti fi vadam ad trapezicam 8c defferam aureos , Si reci-piam mocenighos pros valore aureorum, Si circa hoc coniuetum eft dare ipfi campfori. 1. pro 100. vel vnum folidum pro aureo, Si li fumma fit magna , dant vt plurimum minus vt 1 .pro 200. & tail's vtilitaseft licita,fi autem quis defterat adulteri nam aut man-cam monetam ad incidendum, tunc non eft amplius cambium fed vendicio.
10   Cambium reale eft acceptio pecunix in vno loco pro data in altero loco , Si quantum eft ad communem vtilitatem Si neccef-farium ad mercaturam , igitur eft licitum, omne enim necceflarium eft licitum , vnde etiam militia eftlicita : Si hoc vbi riteexer-ceatur Sc abfque dolo Sc concuffione.
11   Et ponamus quod ego indigeam pecuniis Lugduni , 8c habeam eas Mediolani, nu-merabo ipljis Mediolani Campfori vel Mer-catori Sc ego vocor tunc Dator vel Cam-biator, Sc recipiens vocatur Principalis, quia eft principaliter Debitor , Sc tabs feri-bit litteras ad amicum fuum Lugduni , quas dat mihi, vt ego mitcam eas Lugduni ad amicum meum qui mediantibus liceris earn pecuniarum fummam ab amico Principalis exigat, vnde in tali cambio requi-runtur quatuor perlona:, videlicet dator, Sc amicus datoris, Sc principalis, Sc amicus principalis , vel faltem cres Sc hoc vbi egomet reciperem litteras, & irem Lugdu-num ad exigendum pecunias ab amicoprin-cipalis tunc non vterer amico aliquoSc ideo ellcmus tantum tres.
ia Ec circa hoc confiderandum eft quod Cambiator incurric tria peticula vtpote ego qui do pecunias, ne vel principalis me decipiat cui dantur, fecundum ne amicus principalis nolit eas exburfare , tertium ne amicus mei datoris aut non reftituat mihi, auc remittat pecunias in qua remiffione ca-dunt pericula. Circa fecundum horum nota quod mulcotiens contingit amicum principalis nolle pecunias vel non polle refticuere amico datoris, Sc tunc amicus datoris remit-tit datori tria, videlicet litteras cambij, Sc proteftationem peticce pecunias Sc negatx ab amico principalis , &c valorem pecuniarum in loco in quo debuit fieri reftitutio, circa
quod nota quod fere femper reftitutio pecuniarum fit fecundum valorem loci in qu® debet fieri reftitutio , Sc non loci in quo pri-mitus fuerant exburfata:,quod fi amicus principalis neget dare pecunias , tunc amicus principalis remittit tria didta, quibus medi-antibus dator exigit pecunias quas princi-pali dederat ab ipfo principali lub forma valoris non loci in quo funt, fed vbi fien-da erat reftitutio, vcluti dedi n?archam auri valoris aureorum65.Mediolani, alicui mer-catori reddenda& amico meo Lugduni, Sc ibi valebat tunc in tempore reftitutionis marcha auri aureos , 68. in Cambio, te-netur principalis vbi ille non reddiderit amico Lugduni aureos 68- reddere mihi Mediolani aurejs 58. Sc ita tres plus quam a me receperit.
   Et circa hoc nota quod confuetudo red-dendi pecunias puta aureos 68. pro marcha auri Lugduni, eft dimidium in tot aureis Sc dimidium in moneta argentea , & hoc eft fecundum plurimum , nam diuerforum lo-corum diuerfi mores.
   Circa tertium nota quod fecundum plurimum cum ego dederim Mediolani, 65. aureos poftmodum Lugduni, fi reddiderit per litteras cambij tunc ego habebo aureos 6j. Lugduni vel parum plus quos oporteret habere Mediolani , ideo oportet me inge-niari in traducendo diiftas pecunias Mediolanum , vel per aliud recambium dando eas Lugduni alicui qui det litteras foluendi eas per amicum Mediolani, Sc hoc eft optimum ficondngat, fecundus modus eft vt tranfmi-tantur pecuniae adlualiter Mediolanum Sc. hie eft cum periculo, tertius eft vtemantur xnerces his pecuniis Sc tranfmittantur Mediolanum Sc ideo eft commune adagium cum tradfa femper eft remiffio.
   Forma autem taliun? litterarum breuis eft adraodum continens intus tempus , diem, nomen Cambiatoris Sc amici cambiatoris Sc nomen principalis , locum in quo fit Cambium,&caufamextra autem locum vbi debet fieri reftitutio : Sc nomen amici principalis , cui liters diriguntur.
   Quod fi per primas non foluunt replicant alias eiufmodi fenfus , Sc per eadem verba fere nifi quod adiiciunt fi per primas vel per alias non foluiftis per has folue-tis See.
                                                      Exemplum litterarum Cambij.
1537. Die io.Decembris Mediolani.
   Soluetis per has primas Antonio D e R A v d e vmias viginti auri Lu-gdunenfis in proximis nundinis pro totidern receptis , hie a ‘Domino Francifco de Olgiate & penetis ad cornpiitum no ft rum , Dens d male vos cuftodiat.
Vejler Ludouicus de Cajlello, Mediolani.
   Extra autem obfignata Epiftola figillo, ita vt infra pofui feribitur.
   Domino Alphonfo de Traurdlis Sc fociis Lugduni.
Ex