De Cambiis.          97
     Ex hoc patet quod calis Cambi) finis proprie eft cranlmutatio pecunia: de loco ad locum.
I è Sunt autem Cambiatores vt plurimum ipfi campiores : aliquando autem eft e con* ueifo videlicet quod cambiatores funt mer-catores , & principals campfores, ita quod trapezitee aliquando à mercatoribus aeci-piunt pecunias, alio loco reftituendas, flint igitur duo modi Se vnufquilque diuerfifica-tur dupliciter , vel enim dans pecunias in-diget cambio, vel recipiens pecunias in-diget cambio. Sunt edam ali) duo modi non ita ordinari) quando aliquis qui non eft mercator fed nobilis accipit pecunias exiftens extra patnam reddendas per fuos amico Campioris in patria vel cum ante-quam d fcedat è patria dat pecunias Cam-pfori reiìitendas in loco ad quetn volt pc-regrinari, funt igitur modi.6. vt infra.
     Campfor dat Mercatori petenti vt red-dat Lugduni Mercator amico Campforis.
     Campfor dat Mercatori fponte vt red-dat Lugduni Mercator amico Campforis.
     Camplor dat nobili petenti vt reddat Lugduni nobilis amico Campforis.
     Campfor recipit à Mercatore offerente vt reddat Lugduni Camplor amico Mercato-ris.
     Campfor recipit à Mercatore requifito vt reddat Lugduni Campfor amico Merca-toris.
     Campfor recipir à nobili offerente vt reddat Lugduni Campfor ipfi nobili pecu-nias.
     His vifis conditio fit nielior aut deterior quinque caufis, id eft, quod vnus cogetur folucre n.pro 100.alius tantum duo, alius nihil, alius lucrabitur 1. vel tria pro 100. dico do recipiente pecunias , nana ille qui dat rationabiliter d< bet femper lucrati, eo quod exponit periculo fuas pecunias, Sc edam priuat le facultate vtendieis, & mille occafionibus in qu.bus poiTet habendo fuas pecunias luerari , conditiones fune har.
17 Prima eft perfona nam campfor quia proprie eft ad hoc officium plus vult à mercatore, quam mercator à campfore,& mcr-caror etiam plus à nobili, quam nobilis à mercatore,nam nobilis eft valde remotus ab officio.
     Secunda eft quxrentis Cambium nam licet pecunias tamen quia quaritur Cambium in propriam vtilitarem deterior fit conditio quarentis quam eiusà quo requiri-tur, tenia conditio eft mora tempoiis quanto, plus enim vult vti pecuniis tanto plus exigit vtilitatis cambiator , à principali quarta conditio eft acceptio ’pecunia in loco vbi eft penuria vel abundancia 8e fi-mihter redditus , nam Cambiator plus vult fi det pecunias in loco vbi maior fu inopia pecuniarum , quam in loco vbi debent re-ftitui, quod fi in loco vbi dac lit abundan-lla,Sc in loco vbi recepturus eft lit pe-n uia pecaniarum , tunc libenter dat Se cuin oinm inodica vtilitate. ; Quinta cau-.aeft accidental« vtpote quod in tempore Lullorum magis time* credere fuas pecu-Tom. IV.                            r
nias, Se etiam ex conditione recipientis qui fit pauper , aut infidus , aut contumax folu-tor, aut fit perfona nimis potens, fit etiam caufalis auótio de qua nuuc dicam Se fit etiam ex eleuatione pecunia vel defenfio-ne in loco in quo debet recipi, de qua for-mabo cafum.Omnibus igitur his caufis gra-uatur vtiiitas dantis,aut leuis fit,vt quando-que pluribus concurrentibus ille qui recipit lucretur etiam vtilitatem à datore, Se vidi vfquead io.pro 100. Se hoc maxime con-tingic in nobilibus, qui volunt peregrinari Se volunt recipere fuas pecunias cum funt in loco ad quem vadunt, ita quod campfor recipiens non poteft habere vtilitatem de pecuniis propter paruam moram , Se etiani quandoque non habec quod faciat ex eis, vnde videns iilius necelfitatem fi debet recipere pecunias vult lolum reftituere 90. áureos pro centum receptis,& ita nobilis ilie perdit io.pro too.                .
   Circa qux nota duo primum quod ca- 18 fualirer cambia augentur hoc modo con-gregàntur in nundinisanercatores deferìpti,
Se imponunt quantitatem conuenientem vtilitatis diuerfam relpeótu diuerforum lo-corum , vclutiquod marca aun pro Medio-lino valeat line foluatur fcutisóS. Se pro Brugis 61.Se ita ftatuunt in commune com-modum pretia cambiis,Si ideò calis auótio eft fortuita,quandoque maior & quandrqtie minor , fecundum quod mercatores Se fo-lertes campfores conantur trahere pecunias ex locis vbi eft copia earum, Se reponere ad loca vbi eft inopia, & hoc diuerfis ingeniis Se quandoque adfuaii pecuniarum tranfmif-fione,fi itinera lint iecura , nam in locis vbi eft pecuniarum inopia Se plurespenane, Se cum maiore dantis vtilitate accipiunt, vnde lucrum dupliciter augetur. Fit etiam ali-quando iariura Cambiatori ex permutations pecuniarum in valore inter tempus in quo exburfauit pecunias, Se tempus in quo recipit amicus fuus ab amico principalis, Se hoc diuerfis modis.
   Cambium igitur reale fit 2.modis vel cum jp vtilitate certa : vel fine ea,cum certa veltiti cum vult 3.vel 4.pro centum de firmo, vter-que autem iftorum modorum fit quatuor modis quorum primus eft vt Cambiator dee certain fummam aureorum fine extimatione, recepturus eandem,vel parum,plus, aut minus in eadem ratione aureorum , vtpote virrias auri pro vncìis, marchas promarchis, áureos fobs pro aureis folis,& hic modus vt dióhim eft propinquior aliis eft acquattati,qui tamen non intelligunc vera Arithmetice fundamenta putant fe grauiter damnum pati fi aureus decrefcat,aut lucrati ficrefcatfecùdus eft cum fine certo lucro æftimant aurum fub minori aftimatione Cambi), quam poffit elle Se volunt recipere fubæftimatione Cambi) cúrrente , exemplum marcha auri valet áureos 6 5. in pondere nec minus valere poteft, dant igitur 65.áureos recepturi mar-cam auri in nundinis proximis valore quo aftimabitur in Cambiis, tune autem valebit in Cambio id eft volenti accipere ad Cambium , áureos 71. Se ita cogetur de-b top foluere áureos 71. cum acceperit 6 5.
                                                                                                                                          I Se