122 Liber V nicus. Cap. L XII.
des nonmalum eritoportetautre&as lineas in diretto quinque fuperiorum pcrpendicn-lorutn defignare, ita vt eretto perpendiculo dirette cadat fuper rettam linea fubtrattam; vltimò adde ferreum cufpidem vt poilìc quo-uis in loco plantari vfus eius talis eft, plan-tabis ipium iuxta locum deducenda: aqute, ita vt per canulam a, b, infpicere poffis lo-cnm ad quem deduci debet, ita vt om-nes perpendiculi inter fe aequidiftent Se à ftipite .• cadàntque fuper rettas lineas im-plebis edam vafa c Se d vt aqua ef-fluere non poffit , fed tequaliter la-bra vaforum rangat cune inftrumen-tum rette conftitucum eft fuper terra perficiem infpicies igitur locum alterum ad quem aquam deducere vis & videbis quanto altior aut inferior fit loco in quo es , vide edam quantum fit inter e Se f, id eft , quantum inftrumentum ab aqua eleuetur Si feies detratta hac altitudine, loci quem infpexeris aldtudinem : velut ponamus quod locus terra infpettus fit altitudinis brachiorum 7. a terra Se altitu-do inftrumenti fit brachiorum z. dicemus quod locus in quo es altior eft 5. brachiorum eo quem infpicis fi vero locus infpettus elfet altus brachij 1. cùm inftrumentum fit brachiorum z. dicemus quòd locus in quo es eft inferior brachi) 1. eò quem infpicis , quare aqua deduci non po-terit, ideò oportet vicilfim infpicere : diui-denda autern eft diftèrentia, inter loca, fi magna fit, iterando operationem omnibus 100. aut 150. paflibus Se in loco , videndo debet fituari homo habens baculum cum papiro alba in fummitate figni, Se eleuet ac deprimat, donec ille polfit videre papirum, deinde figàt Se menfuret vt vides in figura.
    Exetnplum, ponamus quòd velini librare fpacium inter F.& K.Se fit fpacium palluum 400. primo ponam inftrumentum inF. vt videam cartam in B. Se ibi carta eleuata à terra brachiorum 6. Se fit aldtudo inftru-nienti brachiorum z.detrahoz.exti. rema-net 4. dico igitur quod planum in f. eft al-tius brachiorum q.quàm planum in g. deinde eleuo inftrumentum Se pono ing. Se hominem ftatuo in h. Se video papirum in fummitate baculi Se fi altitudo rune fit brachiorum papiri à terra detrailo 2. rema-net i-L Se hoc addo ad 4. prius feruatum Se fietfiet 5-7 erit igitur planum in f. altius plano in h. òc video papirum exiftentem in k- Se ponamus quòd fit altitudinis brachij 1. detrailoaltitndinem inftrumenti eft qua: 2. ab 1. non pollimi ideò addo. 1. ad 57- prius feruatum fit 6\ detraho 2. altitudinem inftrumenti,remanet 47- dico igitur quòd pla-num in f. eft. altius plano in k. brachiorum 4^- Se quod ab f. in h. defeendit brachia y4" fed ab h. in k. afeendit brachium r.
    Poft hxc autem procedendo ex k. verfus li.2 f- librabis lecundum inftrumenti alti* tudinem, Se hoc quia minima declinatio inftrumenti ab atqualitate atquidiftantiat, dat difFerentiam duorum brachiorum plus aut minus altitudinis. Poftquam verò cogno-ueris in plano loca deducenda: aqua: Se eo-rum altitudinem , fivelisfcire vter locorum altior fit vltra montem, aut citta montem
Se quanto , tuncincipe à fummitate moli1, tis à librando verfus b. c. d. e. modo pra-dicto Se dicamus quòd a. fit altius quàm e. quod eftin plano brachia Sy.deinde accipies ab a. librando verfus K. fi g. h. donec perue-nerit ad planum h.& dicamus quòd a.fitàl-tius brachia 63 .quàm h. detraile 63 • ex 87. remanent 24.dicemus igiturquod planum h. eft altius quàm fit planume.24. brachiorum.
   His cognitis debes feire quod ad dedu-cendam aquam, vt docet Leo Baptifta Albertus requiritur proomni milliari vttocus ad quem deducitur aqua fit decliuior io. di-gitis, ¿kfunt-^-vnius paflus, nam pafluscó-tinet 80. digitos fed ad maiorem fecurita-tem, dico quod locus ad quem aqua debet deferti debetellè-^paftuspro milliari decliuior loco àquo educitur, fi igitur fit deducenda per milliaria 20. oportebit quod locus à quo educitur fit altior y. paffibus laltem quam locus ad quem educitut.Oportct autem poft haec in educenda aqua confiderare tria : pri-mum ne quamuis locus ad quem deduci debet fit longè inferior loco à quo liabet edu-ci quod loca intermedia polTent elle tam alta Se tam protendi quod labor iuperaret omnem vtilitatem. Secundum quod licet per folTam valde cauatam aqua polfet deduci , an poftmodum dedutta poffit habere exitum aliter nec foret vfibus apta Se pn-trefeeret. Tertium quod non debet deduci aqua per folum pracisè rettum nec fundum torrentis debet effe fattum acquale, fed ali-qualiter modo leniter fe attollens, modo humilius , nam fic aquavelocius fluit cum minore caducitatc reliqua fuper notationes Vitruuij ditta funt.
   Ex hoc fequitur quod ftante folo plano ex contrariis locis in contraria poterit deduci aqua maxime per 2.vel y.milliaria patetquia poterit in fine canari folla per cubitum 1 .aut
2. plus quàm in principio, vnde libella àio-co duttus aqute defeendet Se aqua fluet.
    Vltimò aduertendum quòd propter terra rotunditatem cùm fpacium elongatur , requiritur longè maior depreffio ab tequidiftan-te ita quod poteft attingere ad^-totius di-ftantias error in libratione quarra partis terra vbi fieret in vna Operatione.
    Et poft hcec conuenit, vt doceam menfu- 46 rare planitiem moncis quia in multis locis vluseft vtnonfuperficiesmontis menfuretur,
Fed planum tum quia fuperficies magna ex parte eft inutilis tum quia mons creicit Se decrefcit,& eft res aduentitia tum quia monies non funt fertiles, ponamus igitur ve ve-limus menfurare montem h, g, f, k,a, b, c, d, e, fecundùm lineam e, h, id eft feire quantum elle, h, fundamentum montis illius : fic facies ; habeas nouempedam fiue giucatam 12. brachiorum vt vides ex li-gno non flexibili Se in capite vno fige pa-lum ortogonaliter vt poffit plantari Se in capite alio fufpende perpendiculum Se in medio trigonum,vt vides xquilaterum,cum bafi diuifa per medium cum linea rettiffima &in capite trigoni fitfuipenfum aliud perpendiculum , ita quod cùm cadit fuper diuifionem balls trigoni tunc inftrumentum eft squidiftans vero plano montis tuns igitur fige giucatam cum palo gratia
                                   exem-