. X- :
; ... • • • • ••
16	C. C O RNELII' TA CITI,
ftor'StetiiJ1.'tur- At fhtres quibus vnus metus /fi 1 intelligere viderentur,b in que-feTpL’oà- ftus,lacrymas,vota effundi, ad deos,ad effigiem Augufti, ad genua ip~ depXndéren fius manus tendere,cum proferric libellum, recitarique iuffit. Opes pu-nai. nieigna-piiCcEcontinebantur, quantum ciuium.lociorumquein armis , quot rus doli, vel fi 1 .	,	..	,1	3	1
derct^cre vim danes,regna,proumciae, tributa, aut vectigalia, & necellitates, ac lar-gitjoncSt Qua: cunótafua manu perfcripferat Auguftus/ addideratque
OBSERVAT IONES.
*
a Cum princeps id agit,yt, qui fiunt dnimi[uifienfus, hospenitus abdat, atque ad eam rem yerbis ytiturfufienflis, & ob[curis ; etfi rem, yt efl, perficimus, tamen nonfiemper efl è re noflra yt in-telligere yideamur.quin potius enixe danda opera efl,ytipfi quoquefimulemus ea,qua ab ipjo dieta fiunt, itaànobis accipi, ac fi nondifimulantérfed ex animo ditia efflent. Itaque difimulandas efl intellectus, nam qui, quonam princeps fie£let,intelligit,fique intelligere yideri yult, is [ibi fepius malum quarit. Sic lib. 14. de .Agripina loquens,Obferuans etiam, inquit, A ceronia necem,fimut [ùum yulnus aflpiciensfolum infidiarum remedium effle ,fi non intelligerentur,&c.
b Cum refi. ita conjlituta efl, yt ab yno regi debeat, flatis conflat fore, yt, quo magis is,qui principatu ambit,quique iam maximas opes, potentiam adeptus efl, id dignitatis recufare flefimula-bit,hoc magis refi. ad infimas obteflationes procumbat, tuncyeroeum yi, maliflue artjbus imperium adeptum effe merito conqueri nemo poterit,cùm yltro ab iis,qui darepofflunt, delatu ei er ih c Princeps imprimis debet[ingillatimfcire ea omnia,quibus imperium [uum continetur, nempe., opes publicas,quantum habeat militum, quot claffles, regna, prouincias, tributa,yetiigalia,necefi-tates,largitiones,.atque,yt lib. t.hift. Tacitus fer ibit, qualis flatus yrbis,qua mens exercituum, quis habitusprouinciarum ; quid in fluo imperio validum, quid agrum fit. hac omnia libello contineri debent ,qui ipflus manu fit perferiptas; nempe, quia principis yel maximi, & potenti fimi omnino interefl,ne hac yulgcntur ; fed iis tantum palam fiant, quos ipfefùis confiliis intimos habet; ac Tyberij exemplum fibiproponat, quiflatim ytprincipatum iniit,eum libellum,quo hac omnia obtinebantur , in Senatu proferri,recitarique iufit. id autem ab Tyberio ea re facium effle puto , yt intelligeret flenatus, quamuis maxima efflet imperij moles, ipjum tamen, quia ab Auguflo collega imperij af[ùmptus,& in partem curarum yocatus efflet,experiendóque eipraejfe didicifflet, ynum 6 tot optimatum, aeflenatorum numero,tanto oneri fuflinendo parem fore.
d Etiam inmagnis imperiis non defiunt neeeflitates, quas princeps omnino fcire debet,yt largitionibus abflinere, manumque contrahere,quand/nbpus efl,fidat : itemque[ua liberalitate, ac benignitate homines fibi deuinciat, cum ynde id fieri pofit, erit.
e Cenfebat Auguflus ( yt teflis efl Xiphii, ex Dione in .Auguflo') populum Romanum debere effle contentum rebusprafentibus, quod tam longe flatéque patens imperium yix ylla cuiufquam mortalis cura diu tutaripoflfet. Hinc diligenter obferuent principes id , quod apud ipfas efl loco pa-radoxi, etfi yerifimum efl ; Non eo omnes ipforum curas,& cogitationes referri debere,ytfua ditionis fines quam longifiime pojfùnt, proferant ,fed yt iis terminis, ac finibus, qui longe omnium tu tifimifiunt, imperium circumfcribant fuum, atque hac ratione eius perpetuitati confulant. nam amplifima quaque imperia yixpoflunt ynius aut principis, aut Senatus cura, confiUjs-, &du$o « vitate regi multoque pluribus fortuna cafibus obnoxia effle conflat, quam qua mediocriafiunt, denique magnitudine ita laborantfua, yt yno impetu cor ruant.Siquidem difficilis in perfetto mora efl. quodnon acciderefolet iis imperiis,quorum principes induflria, yigilantia, cura fua locum ita relinquunt ,yt non tam omnium fepotiriglorientur, quam ineo flatu imperium[uum, & fe ipfios efle, yt yirtutefierent fe id, quod nondum habent, confequipoffle. nam qui ita ofnniumpotitur , yt nihil fit yltra quod fieret ,is extollerefe non poteft : quin potiusfocordia adeofenefcit,yt imperij ipflus,licet longe latéquepatentis,interitusfit certiflimus.
confilium