8z£
Natura.
Horat. de arte Pcfilìceh A	Tu nihil inuita dicts,facie(quc Minerua,
format enirn natura pria) nos intus ad omnem fortunarum habitum, iuuat, aut impellit ad trami
Idem, fiorai .Serrn.lib.z-Satyr.l. fiam propria telluris herum natura ,nequcillum>
■Nec me, nec quenquam ftatuit : nos expulit ille-illum aut nequities , aut vafri infcitia iuris,
Poftremum expellet certe viuacier hexes,
Nunc ager Embreni fub nomine nuper Ofelli
' Diclus erit nulli proprius , fua cedet in zfum Nane mihi , nunc alis.
DE NATVRA ElVSQLVE H A BIT V DIN e, Apophth egmata.
Socrates dicitur eum execrari folitus > qui primus vtilita-'tem à natura-feiunxiflet. Naturam , appellat honefti lationem •homini à natura	Eraf.lib.6.apoph.
Aristoteles tria ad folidam parandam fapientiam praecipue uccellarla elle dicebat,Naturdm,Dodrinam,& Exercitationem. Inulta enim Minerua, & ingenio refragante , fruftra etiam in rebus minimis laborabis.Laért.lib.5.cap.t.
g Phocionis filius plura lolito obfonia coemerat.Pater comminatus eli fi plura quam fecundum naturam pet incontinentiam ingurgitaret , ipfum pcenas luitururmSenfit autem Phocion , naturam paucis contentam cfle , multis autem corrumpi & deprauari Stobferm. 1 5.
Dionysivs fen. Matti, quas quamuis anus marito tradi vel-iet. Ciuilia , inquit iuta violati poliunt, intuite non poliunt, Eraf.lib.s^cap.1.
Lipsivs , Natura ad vtrumque nos genuit,& contemplationi veru & adioni.Es Seneca. Ex l.z.manu ad Stoic.Phil.DiJf5 ■ Natura femina Bona: mentis nobis ingenuit , fomites , & fcintillasiqus in aliis magis minufq; elucent, vt eli animi temperies, fed tamen opinionum pramtate in omnibus hoc à Natura reÀum jiam corruptum eft : ideoque Dottrina adiuuan-dum.inftaurandtim , deputandum. Non enim vt Sol ipfe nubes obietias diffipat fua vi & perrumpit : ita hic eli adiutorio
opus,diretiione & exemplo.Ibid.DiJfiert.io.
Bona Natura , exercitationem'na£la, & Prsceptorem can-
dide docentem facile venit ad petfcótam virtutis comprehen-iianem.Ex £cnont , Ibidem.
Natura ipfam legem iugandi & gignendi dedit, & fecula per fatitniem propagandi.£a- Cent.rnifcel. eptft.Sz.
'“’Muram , qua duce errate nemo poteft (iuxta illud Iuue-
fw'-M-
"unquam aliud Natura , aliud Sapientia dicet ) mueftigatnus: & firoul B. Antonium pisciate de ea fentien-tem , Rogatus quippe , quomodo vitam fuftentaiet deftittitus oroui folatio quod ex libris habetur, refpondit: Meus liber eft natura tetum a Deo conditarum : qus , quoties libet, libros Jpfitis Dei ad legendum fuppeditat. Quid enim , inquit adnio-dum Chtillianc Seneca,eft aliud Nututa quam Deus , & diui-na latio,toti mundo partibufqne eius inferta? SocratJib.4. bijl. Eccleftafl.cap.C&.Ex Euagrio,Beytrl. in Apoph. Chrifian.
Quatenti , quinam defeótus difficillimè curarentur : Illi, inquit quidam, quos Natura rerum nouatrix indidit. Illa enim, etfi furca expuleris., fua fponte recurret.
Nec poteris rtblum cancris inducere grejfum,
Nec leues horrentis echini reddere fentes.
Ex Ioantt.Petrofto Beyerl.fuprà.
* HieroglyphicA.
Fuere, qui per Luna hieroglyphum naturam humanam exprimi dilTererent. Nam quod hac c limo tetrave conftattterra etiam Lunatis globus effe perhibetur. Pythagoras enim Luna i L' modoterram csleftem,modo terrreftre cslu appellabat,ac terra fimilcm eam dicit Ariftoteles. Varia eli pratereaLuna facies diebufq; lingulis immutata confpicitut ; neque veritati quicquS magis obnoxium quam rerum humanarum conditio. Quinetia fi vniufcuiufq; hominis vultum intueamurmunquam aut ratiffi-
ffic hac & illa vice eundem effe confpiciemus.B/fr.Z^/er l. 4, * NaTVRA OPERATIO.
FINIS PROPTER QVEMNATVRA Ope ratvr
In Genere.
Ac primum error quorundam. Dein vetitas.
Naturam nullo pnopofito fine agere, arbitrati funt , qui
s materia neeeffitati addixere omnia , vt Anaxagoras
& Empedocles ; & qui rerum generationem-ex partium inter £ fe temere coeuntium permixtione conftitilfe difputarunt. Democritus & Epicurus. Sed hanc tam abfurdam, & à-communì Philofophorum iudicio abhorrente opinionem incufat. Piata in Tmao,Phadone,Philebo,(fi Politica,Ariftot.in fine lib.z.Phyftc-(filib.z.de ortu (fi interitu,(fi i.de partib.animalium c. i 1.
Eandem quoque tacente Philofophia, coarguit fefe omnium oculis vlcro ingerens natura pulchritudo , decorque mirabilis,quem rerum diffimilium inter fe congruens varietas ficcon-ciliat, vt eundem abfque alicuius finis praferipto conciliare no poffet. Neque enim varietas, fine conuenientia & confenfione aliqua , venuftatem parit ; neque in tanta naturarum diuerfitate flabilis eflet,aut diuturna confenfio , ni res phyfica in aliquod commune bonum, quod finis rationum obtulere oportet , vni-uerfs conlpiralfent. Eft autem hoc bonum naturs conftrua-tio ordoque. Cuius appetitio Se ftudium infolentiaro poten-tiotum panium in mundo cohibet /infirmiorum imbecillitatem acuit , concrariotum impetum refrenat,ac denique fic vniuerfa ad temperiem & moderationem vocat, vt non tam inter fe diffidio diffidere , quam in commune foedus &c amicitiam coiilfe videantur»
Certe tota hac mundi machina & vniuerfitas, non modo 1 fefeà Deo conditam , fed & ad aliquem finem deftinatam elle clamat : etenim indignum foret tanti artificis fapientia, tam ptaclarum opus,etfi affabvè 8c concinne , fruftra tamen elaborali^ : elaborallet autem fruftra , fi nullum ei fcopum , nullum finem conftituiflet,fruftra enim & incallum cenfetur id efflólum , quod nullius gratia effeótum eft.
In hanc fententiam multa fatis luculenter feripsere Patres.
D Gregarius Na T an tenus fecunda oratione de Theologia. D.Au-guftinus 1 .de ordine,D.Chryfoftomus in opufe. de prouidrntia.Dt Athanaftus in oratione adurefus idolo. D- Bafilius & D.Ambro-fius in libro tiexameron. Theodoretus fermane 1. de prouidentiaa Luflantius in libro de opificio Dei,(fi aly.
In Specie. Puta
VARII FINES IN QVOS NATVRA Tempii.
Non vnns tantummodo, fed vari) funt finés ad quos natura j tanquam ad fcopum colliniat. Etenim vnumquodque pro natura: fuo modo captuque , hunc aut illum finem proxime re-fpicit : particularia agentia priuatum : vniuerfalia , fi quae vbe-riori vi prsdita.lunt, communem.Exempli gratia : Leo , cum Leonem gignit ad formam'Leonis geniti ,vt ad propinquum finem tendit : docente Arifl. cap.8. lib. 3. Phyf. text.%1- at limili etiam ad propris fpeciei conferuationem , vt ad alterum huic innexum & cohsrentem finem ,afpirat. Prouidit nimirum falutis fute appetens , atque immortalitatis «mula natura , vt lingularia diìfolubilia , quia per fe ab interitu vindicari noti poterunt, generationum beneficio , & nafcendi fcecun-ditate feruarentut,atque ita quodammodo fempiterna eftent, non numero,fed fpecie : id quod 1. de generatione animalium, cap. 1. (fi z.de anima capite 4. text. 3 4. Ariftoteles docet.Cor-pota vero coeleftia quia vniuerfales caufs funt , non vnius tantum , fed omnium fublunatium fpecierum perennitatem & commune bonum , peculiariter pto fine habent. Idcirco enim totum fublunarem mundum complexu fuo coercent, ac perpetuo motu circumeunt ,& influxu quali inorant vt fpecics ' omnes, quoad poffint, tueantur.
Eft etiam totius corpores naturs vniuerfalis finis , Homo; J-Jl vt poft Platonem afteruit Arifl.t.Polit.cap.f. docentque Patres ' communi confenfu : tum quia Deus fpeótabilem hunc mundum hominis gratia procreauit , eique lingulari beneficio fubiecit omnia; tum quia homo iure infits nobilitatis, & eminentioris fornis prsrogatiua totam corpoream naturam ad fé conuocat , fibique arrogat. Eft enim naturs lege comparatum, vt qus inferioris nots fuut ad prsftantiota , fi eis prsfertim aliquo modo vfui elle poffint, referantur , quo pa-t do forma Elementi, qus omnium delpicatiffima eft , ad formam corporis mixti ordinatur ; forma corporis mixti ad vegetatricem, vegetattix ad fenfus compotem; hsc tandem ad animam rationalem , qus omnium formarum numeros Si perfedionemin fe cohibet.
Eft prsterea finis alius homine vlterior , videlicet totius naturs ordo & pulchritudo: vt	Ariftoteles it..Metaphyf
cap. 10. toxt. ; 2.
Denique