OVESTIONVM SVPER EXODVM G rosdicunt,Sed vtiqs ifta lexnon fobs viris in popu?
Io,verumetiarrtfcmmis data eft.Neque enim quia diftumeft,Non concupifces vxorem proximituitni* hil Cibi hie praeceptum debet putare fcemma,tanqua licite poffet concupifcere virum proximae fuse. Si er« go hoc ex ilio quod viro diètimi eft mtelligitur,quan* uisnon diètum fit q? etiam ad fornai am pertineat: quanto magis ex eo quod diètum eft,non moechabe ris,vterquefexus conftringitur,cum & ipfum praece ptum poteft referri ad vtrunq;,ficut non occides,non furaberis,8i aha quae fimiliternon expreffo vno fexu vtrique videntur fonare communiter,Tamen vbi ’virus exprimitur,honoratior vtique exprimitur,id eft mafculmus, vt ex hoc intelligat etiam foemina quid libi prxeeptum fit. Ac per hoc fi foemina mces chata eft habens virum,concumbédo cumeo qui vir eius noneft, etiam fi file nonhabeat vxorenr.etiavir mcechatus eft habés vxorem,concumbendo cum ea quae vxor eius nó eft,etiam fi ilia non babeatvirum. Sedvtrumfifaciatquivxoremnon habet cum foe« mina quae virum non habet,ambo praecepti huius tranfgreffione teneantur,merito quaeritur. Si enim non tenetur,nó eft prohibita in decalogo fornicatio, H fed fola moechia,id eft adultenmquanuis omnis mce chia etiam fornicatio effe intelligitur,ficut loquiitur Matth.j. fcripturae.Dns enim dicit in Euangelio,Q_uicuque dimifentvxoremfuamexcepta caufa fornicationis facit earn moechan.Hoc vtique formcationem appel lauitjfi cum alio peccet quae vini habet,quod eft mce chia,ideftadulterium.Omnisergo mcechia etiam fornicatioinfcripturisdicitur,Sed vtrù etiam om* nisfornicatiomoechia dici poffitu’n eifdem fenptus risnonmihi interim occurrit locutionis exéplum: fed fi non omnis fornicatio etià mcechiadici poteft, vbi fit in decalogo prohibita ilia fornicatio quam fa« ciunt viri qui vxores non habent,cum fomims quae maritos non habent,vtni inueniri poffit,ignoro.Sed fifurti nomine bene mtelligitur omnis illicita vfur« patio rei alienaetnon enim rapinam permifit qui furs turn prohibuit.fed vtique à parte totum intelli gi vo« luit.quicquid illicitererum proximi aufertunprofe« ¿to & nomine moechiae omnis illicitus concubitus atque illorum membrorum non legitimus vfus pros hibitus debet intelligi.Et quod diètum eft,Non ocs cidesmon putandum eft fieri contra hoc preceptum quado lex occidit vel occidi aliquem deus iubet. file I enim facit qui iubet,quando mimfteriii negarenon licet. In eo etiam quod diètum eft,Falfum teftimo« nium non dices aduerfus proximum tuumrquaeri fo« letjVtrum prohibitum fit omne mendaciumine forte non fit hoc praeceptum aduerfus eos qui dicunt tunc effementiendum,quandoiftud mendacium prodeft alicui,8t nihil obeft ei cui mentiris.T ale quippe non eftaduerfus proximum tuum,vt ideo videatur hoc addidiffe fcriptura,que poffet breuiter dicere,falfum teftimomum non dices,ficut dixit,non occides,non mcechaberis,non fiiraberis.Sed hinc magna quaes ftio eft,nec à feftinàtibus commode explicari poteft Pfal.J. quomodoaccipiendiifit,Perdesomnes quiloquun« tur mendacium:&,Nolivelle mentiri omne mendas LXXII. ciumi&caeterahuiufmodi.	Et omnis populus
videbat vocem lampades 8è vocem tubae mon« tern fiimantem.Solet queri quomodo populus vide« bat vocem,cum vox non ad vifum,fed potius ad aus ditumpertinerevideatur.Sedficutdicitur,ficutmo do dixfoideatur de omnibus que à me dièta funt,fic videre folet pro generalifenfu poni,non folum corpo ns,verumetiam animiiVnde eft ilIud,Cum vidiffet Gene.24- Iacob,quia flintefcaein ijgyptoivnde vtique abfens erat. Quanquam nonnulla videre vocem nihil aliud arbitratifunt effe quam intelligere,qui vifus mentis eft.Gum vero hie breuiter dicendum effet,q> populus
videbat vocem & lampades,& vocem tubae ac mon« K temfumantem,quaeftiomaior oritur quomodo au» diebat lampades,& montcm fumantem,quod perti? net adfenfum videndnN lfi quis dicat,nec tarn breui« ter dicendum fuiffeifed vt totum diccretur,audiebat vocem & vidcbat lampades,8iaudiebat vocem tub? & videbat montem fumantem.Duo quippe genera vocis erant:& de nubibus,ficuttonitrua:& tuba,fi ta menipfamdixitvocemquaede nubibus aedebatur: ac per hoc melius m ijs quae ad fenfum audiendi per* tinebant generalis fenfus eft pofitus,hoc eft videndi, cum breuiter totum vellet fcriptura complefti,quam vt in ijs quae pertinent ad videndi fenfum,fubintelh* geretur auditusiquo moreloqui nos folemus.Nam vide quid fonet,folemusdicere:audi quid luceat,noil folemus.	Loqueretu nobis,& non loquaturad LXXlII.
nos deus,ne quando monamur.Multum & folide iv gnificatur ad vetus teftamentum timorem potius pertinere,ficut ad nouum diledfonemiqudquam & in ” vetere nouum lateat,8i in nouo vetus pateat. Q. uos » mode autem tali populo tribuatur videre vocem dei, fihocaccipiendumeftintelligere,cum fibiloqui tv® meant nemoriantur,non fatiselucet.	Et dixit LXXlin,
eis Moyfes,Conftanteseftote,propterea enim venit deus ad vostentarevos,vtfit timoreiusinvobisne L peccetis. S ic illi cohibendi fuerant a peccatis,vtique timendone poenas fenfibiles paterentur,quia non» dum poterant amare iuftitiam:& in hoc erat eis tens tatioa domino qua probabantur,vt apparerent cus iufmodieiTent:nonvtdeonotifierent,quem non las tebat qualefcunque efTent,fed vt inter fe ac fibimet. Multum tamen iftis terroribus teftamenti veterfs differentia commendatur,quod etiam in Epiftola ad Hebraeosapertiffimediitumeft. Moyfesaus LXXV. temintrauitinnebulamvbi erat deusnd eft vbi ex« preffiora fiebant figna quibus cognofeeretur deus. N am quomodo in nebula erat,cum coeli caelorum lion fufficiant,nifi quemadmodum nufquam non eft qui in loco liullo deeft.	Non facietis vobis deos LXXV1.
argenteos,8t deos aureos non facietis vobifipfis.Re petitur quod in primo precepto inculcatum eft,& ex dijs argenteis&aureis vtique omnia fimulachra ins telhguntur,ficut in illo etiam Pfalmo,Idola getium Pfal.n^. argentum 8i aur um.	Que de feruo Hebreoprae* LXXVII.
cipiuntur, vt fex annos feruiat & dimittatur liber Exod.zi. gratis,ne ferui Chnftiam hoc flagitarent a dominis fuis,Apoftolicaauthoritas iubet feruos dominis fas is effe fubiedtos,ne dodrina & nomen deiblafpheme M tur.Illudenimexhocfatisconftat m myfterio prae* ceptum,quia & pertundi fubula eius aure ad poftem praecepit deus,qui libertatem illam recufaret.
Si quis autem vendideritfiliamfuam mfamu* LXXV11I lam,non abibit ita vt ancillae recedunt.Quod ft non placuerit domino fuoquam non adnommauit earn, remunerabiteam:Gentiautemexterae non eft do* minus vendere illam,quoniam fpreuit in ea.Quod fi filio adnominauerit eam,fecnndum iuftificatioiiern filialum faciet ei.Quod fi alia accipiet ei,quae opus funt & veftem & conuerfationem eius non fraudabit ci. S i autem tria haec non fecerit ei,exib it gratis fine precio.Obfcuriffimum locum inufitatae locutiones fecerunt,ita vt interpretes noftri quemadmodti eum exphearent pene non inueniret. In ipfo quoqj Greco eloquio multum obfeurum eft,quod hie dicitur.Ta* men quidvideaturvt potero aperiam. Siquis aute, inquit, vend lderitfiliam fuam infamulam,id eft,vt fitfamula,quam oinirn/j Grseci vocation abibitita vtreceduntancillaeiintelligendum eft,non be reces det quomodo receduntancillae Hebraex poll fexaiv nos.Eam quippe oportet etiam in feemina Hebraes am legem datam mtelligiqugferuaturin manbus. Cur ergo ifta non ita recedet,nifi quia in illo famulas tu