LIBER SECVNDVS.
ft MoyFes in confpcflu domini quadraginta diebus Si quadragintanoflibusjpanemnonmanducaiuh&a» quam non bfbit.Q,uod Si ante dixerat, quando tabu ias accepit quas fregit,hoc etia modo reperitaci re» capii ulàdo quod faflum eft,fed iterum faftii effe cós mendans. Repetitio quippe legis ià quid fignificet diximus.Q,uod aiitait,Panem non manducami,8i aqua no bibit: intelligitur leiunauit, à parte totum: id eft nomine panis omnem cibu, 8C nomine aquae 0» CLXVI. mnempotii lignificate fcriptura. Etfcripfitiuta» bull's teftaméti decern verba. De Moyfe diflùeft cp l'pfe fcripferitjcui etià de9 pauloante dixerat, Scribe tibi verba haec. Cn vero primù legem accepit, cuius tabulas abiecft & fregit, nec ipfe excidifle diflus eft tabulas lapideas,& modo diflii eft,Excidetibi duas tabulas lapideas:nec ei difln eft vt fcriberet, Gent ei modo dicifmec eas ipfe fcripfiife narrator,ficut mo» do narrai fcriptura,& dicit, Scripfit in tabulistefta® J^od.^i. menti dece verbarfed tuncdifliieft,EtdeditMoyfi, ftatimvt ceiTauitloqui adeum in monte Sina, duas tabulas teftimomj,tabula s lapideas fcriptas digito Exod.52. dei. Deidepaulopoft,Cóuerfus,inquit,Moyfes de» fcendit de monte,&duae tabulae teliamomi 111 mana eius,tabulae lapideas fcriptae ex vtraque parte earif,
B bine atqs bine eràt fcriptaetS: tabulae opus dei era t, Si fcriptura,fcriptura dei & fculpta in tabulis.Proindc magna orif quaeftio quo ille tabul? quas erat Moy» fes deo vtiq; praefeiente fraflurus, no hominis opus effe dicatur,fed dei:nec ab homie fcripte,fed fcriptae digito dei.Pofterioresvcro tabulae tàdiu manfurae, ac in tabernaculo ac tèplo dei futurae, iubente quide deo,tarn ab homine excife fini, quàm ab homine ieri ptx. An Forte in illis prior ibus gratia dei lignifica® batur,r.ó hominis opus,qua gratia indigni fafli hit, reuertentes corde inljgyptum, &faciétes idolum, vndeillo beneficio priuati iunt,& proptereaMoyfes tabulas fi egitnftis vero tabulis pofterioribus figni® ficati funt qui de fuis operibus glonan tur. Vnde dis Rom.ic. cit Apoftolus, Ignorantes dei iuftitiam,^ fuam vo» lentes cóftituere,fuftitiae dei no flint fubiefli; & ideo tabulae humano opere cxculptae,8t humane opere co fcriptae datg funi,quae cum ipfis manerent, ad eos fi» gnificandos de fuis operibus gloriaturos, non de di gito dei,hoc eft de fpiritu dei.Certe ergo repetitio le gisnouum teftamentum fignificat : illud autem ve» tus fignfficabatjvnde confraflum & abolita eihnia» xime,quoniam cum fecundo lex datur,nullo terrore
C datur,ficut ilia in tato ftrepitu ignium,nubium Si tu» barum,vndetremefacius populus dixit,Non loqua» tur deus ad nos, ne moriamur : vnde fignificatur ti» mor effe in veteri teftaméto,in nouodileflio.Q_uo« modo igitur hie foluitur queftio,quart die opus dei, ifte opus hominis:& illae cófcriptae digito dei,iftae fcriptae ab homine? An forte ideo raagis in illis pr io ribusvetus fignificatum eft teftamentum,quia deus ibi precepit,fed homo non fecit?Lex enim pofita eft in veteri teftamento, quae conuinceret tranfgreffo» res,quaefubintrauitvtabundaret delictum. Non e» Him implebatur timore, quae non impietrir nifi cha® ritate.Etideodicitur opus dei, quia deus legem co» fìituitjdeus confcripfitmullum opus hominis, quia homo deo no obtemperauit,8ieum potius reum lex fecit.Infecundisautemtabulishomo per adiutori» uni dei tabulas fecit 2tque cófcripfit: quia noui tefta JAalhj* méticharitas Iegemfecit.Vnde dicit dominus.N ó venilegem foluere,fedadimplere.Dicit autem Apo Roma.15 ftoluSjPlenitudo legis charitas:Etfides quae per di leflionem òperatur.Faftum eft itaque homini facile in nouo teftamento, quod in vetere difficile fuit,ha» benti fidem quae per dileflionè operatur : at<p ilio di» gito dei,hoc eft fpiritu dei intus eam in corde fcribé» a.Cor.3. te,nonforisin lapide. V«dc dicit Apoftvlus, Non
in tabulis hpideis,fed in tabulis Cordis cartialibus: D quoniam charitasdei, qua veraciter impletur prae» ceptum,diffufa eft in cordibus noftrisper fpiritum fanitnquidatuseft nobis.Hoc eft ergo, prima data eft Iex,vbi lignificata vetus teftamentum,quod eft opus tàtumodo dei,& cófcriptiodigito dei.QL.uod Apoftolus dicit, Ita<plexquidéfanfl:a,8tmàdatam Roma. "J fanétum Si iuftii Si bonù.Lex ergo fanfla Si bona,dei opus eft:vbi homo nihil agii,quia non obtemperat: fed reatu potiuspremitur, legeminate atq; damns» té* Peccatumem,inquit,vtappareat pecca tu,per bo num operati! eft mihimorté.Beatusauthomoeft, cii hoc màdatum fanflum 8i ìuftum & bonum facit: hoc etiam opus eius,fed per gratiam dei.	Moy» CLXVU.
fes ad filioslfraél,pofteag demótedefcendit,habe‘s alias tabulas legis, circùpolito libi velamie propter gloriàvultuseius,quamfilijlfraelnon poterant in» tueri,Ha?c,inquit,verba,quaedixit dominus facete ea:ambigue politura eft, vtrum ea facere ipfe domi» nus,an illiffed vtiq; manifeftum eft q> illuiuffìt quip» pelilequaefierent.Sedforteideolicpofitum eft,vt ex vtroq accipiaturiquia 8i dominus facit, cù facies tcs adiuuat,fecundii illud Apoftoli,In timore & tre» Philip more veftram ipforumfalutem operamini: deuserii eft qui operatur in vobis & velie Si operar! pro bona E voliitate. Omnfsofferensdéptionem,argétum CLXviit &sesattulerùtdemptionédomino:tanqdiceret,0» Exod.^J mnis qui attulit,attulitillud atq; illud, inter caetera que dicebat,&argentiliaes cómemoràs.Déptions fané interpretatiftit Latini, qd Graacus habet&pec/* pt/xa. Appellata eft aiit déptio,eo <p fibi demeret qui dominoofferret.	NarrateMoyfe cómemoratii CLXIX
eft quòd eidixitdeusdcBefelcel eifdéverbisacto» tidem,quodeum impleueritfpiritu diuino fapien tie Si intelleflus Stfaentiaead tabernaculi opera facie® da,quae pertinét ad artes opifici!. Vnde quid nobis videretur iam diximus.Sed ideonunc hoc idem co» memorandum putaui,quia no fr ultra eifdem omni» no verbis repetition eft, quibus antea Moy fi a dito fuerat ultimatum. Sane nouo more hic ars archite» fìonicaperhibetajopificu ex auro Si argéto & quo® cunque metallo, cum illa dicifoleat architectonica, quaepertinetadfabricasaediffciord. Etoésqui CLxJf. fpótevelleiitireadopera,vtcófummarètea,8tacce« Exod. pernii t à Moyfe oriies demptii aes. In notitia tàtum Moyfes pertulitquae dns opera fieriprecepit, taber «acuiti fcilicet,cti omnibus quas in co cffenri&veftes facerdotales.Cómemorauitantquofdà,quib9dixit E fpm diuinitus datn,q> illa efficere poffent:& tri mul® ti intelligunturfponte ad eadè opera veniffe,quibus nec imperata eft,nec eorii nomina cómemorataftié à domino diflaMoyfi.Nó ergo illi foli hoemunus diuinitus habuerunt,quinominatim commemorai! tur,fed fortaffe praecipue atq; excellentius. Laudali» dus eft autem in his omnibus no attraflusadopuà feruiliter animus, fed liberaliter Si fponte deuotus.
Notandum grilli qui fapiétes appellata,effeflo# CLXXh res operum fanfli etià moribns talcs erant, vt cum ip fi fufeiperent omnia quae populus offerebat.exifti» mans neceffaria ex quibus illa omnia cóplerétur,vi derunt plus offerri g erat neceffe, Si dixeriit Moyfi: atqueilleperpreconemvltrapopulumofferre prò» hibuit.Poterantautem,fi vellent, multa auferre, fed modeftiaprohibuitjvelreli’gioterruit. Pofteag CLXXils deicendit Moyfes de monte, opera commendantur tabernaculicóftruédi,& veftfsfacerdotalis, de qui» bus faciendisantequam aliud pr^ciperet,locutus eft ad populum de [abbati obferuatione. Vbi nó nume» rito mouet, cum dece verba legis accepit in tabull's Iapideisiterum,quas ipfe exciditp'pfc cófcripfit: qua re de fabbatofolo,pofteaquam defeendit, populii ad inonuit ? Si cium propterea d.eccmpraecepta legis fupcrfluH