LIBER Q.VINTVS,
A naculóque mantaras, ípfe Moyfes fcrípfiíTedícatur: íta per hanc differentiam dúo teftamenta figníficata efTe díxímus,vtín veten’ teftameuto kx commenda retur tanquam opus dei, vbí homo níhil fecerit, co quód lex tímore nó poffet ímplen': quoníam cum ve« re fit opus legís,charítate fit,non tímore,quae chart? tas gratia eft teftamentí nouí.Ideo ín fecundís tabu lis homo legitur fcripfiíle verba dei, quía homopo? teft facere opus legís per chántate iuftítíe,quod non poteft per tímorem poenae.Nñc ergo cumlegítur ín Deuteronomio de fecñdis tabulís íta dictum, Et ex« cidí duas tabulas lapídeas ficut prior es,8¿ afeendí ín montem 8¿ duae tabule ín maníbus meis,& fcripfit íti tabulís fecundum ferípturam príorem dccem verba, Non ením aít,8¿fcrípfi,fedfcrípfit,hoc eft,deus fen? pfit:ficutpauloante díxerat verba dei fibi díéta,Excí de tibí duas tabulas lapídeas quemadmodií priores, 8¿ afeende ad me ín montem, & facíes tibí arcam li? gneam, & feríbam m tabulís verba quae erant ín ta? bulís príoríbus: dífeutienda nafeítur quaeftio,quód vtrafque tabulas: id eft,& priores 8¿ fecúdas deus híc legitur fcripfiffe,non homo.Sedfi ín ipfo quoqi Exo? do verba deílegantur,vbíiubet eafdem ta bulas fecii das excidí á Moyfe, níhil alíud inuenitur, quám íp?
B fumdeumfe eafdem promífifTefcrípturum.Namíta fcriptum eft, Et díxit dominus ad Moyfen, Excíde tibí duas tabulas lapídeas ficut 8i priores, & afeende adme ín montem, 8¿ fcribam ín tabulís verba quae erant m tabulís príoríbus quas tu contríuífti. Exce? pto itaquelibro Deuteronomíj,quaeftíonem íftam etiam foluslíber Exodí continet,quomodo díxerít deus,Et feríbam m tabulís verba quae erant in tabu? lis príoríbus:cum paulopoft legatur, S cribe tibí ver ba haec: etením in verbís hís pofui teftamentum tí? bí &Ifraél.Eteratíbí Moyfes m confpeétu domíní quadragínta diebus & quadragínta noétíbus:pané íion manducauít& aquam non bíbít,&¡ fcripfit ín ta? bulís verba teftamentí, decem verba. Sí ením tape? rius quod díétum eft, Scribe tibí verba hsec, etením in verbis hís pofui teftamentum tibí 8¿ Ifraél; ad fu? péñora pertínet,quae deus íta praecípiebat, vt nó ín duabus lapidéis tabulís feriberentur, fed in libro le? gis vbí multa confcríptafunt:certe ílltid quodfcquú tur, Et erat íbi Moyfes ín confpeétu domíní quadra? ginta diebus 8¿ quadragínta noétíbus,panemnon manducauit & aquam non bíbít,& fcripfit in tabu? lísverba teftamentí, decem verba: fatís manífeftat eundem Moyfen m tabulís haecdecem verba fcrípfif C fe,nondeum. Nififorte víolenterquídem, fed certa neceífítate compellímur,vbi díétum eít,8¿ fcripfit ín tabulís verba teftamentí, decem verba,non Moy? fen fubaudíre fed domínum.Supra emm pofitum eft,Et erat íbi Moyfes ín confpeétu domíní: vtá dos _ *níno,in cuius confpeétuerat Moyfes quadragínta diebus & quadragínta noítibus panem non mandu? cans,8¿ aquam non bíbens,fcrípta íntellígantur hec decem verba ín tabulís,ficut ante promiferat. Quod íiítaeft,nonquídem illa differentia duorum tefta? mentorum quae nobís vífa eft,ín hís verbís commé? dari poteft, quando & priores 8i fecundas tabulas fcripfit, non homo, fed deus. Veruntamen illa cer? te díftantia non habét dubítationem, quód priores tabulas,& deus fecít,8¿ deus fcripfit: Non ením tune díétum eft adMoyfen, Excíde tibí duas tabulas: fed íta potius legitur,Et conuerfus Moyfes defeendít de monte,8¿ duas tabulae teñímonif m maníbus eius:ta? bulas lapídea? feriptura ex vtraque parte híncatque bine erant fcriptaaSt tabulae opus deí erant, & ferí? pturaferiptura deí eft feulpta ín tabulís. lamenim fuperíus díxerateafdemtabulas feríptas dígito dei, fie loqueos, EtdedítMoyfi ftatímvtceffauít loquí adeum ínmonte Sina duastabulas teftímoníj,ta?
Tomusquartug.
bulas lapídeas feríptas dígito dei. Ibi ergo &tabu? D laeopus dei erant,& feriptura earum dígito deifaéta, Secundasautem tabulas ípfe Moyfes íubetur excí? dere:vt ipfa? certo opere humano íntellígantur excí? fae,quanuis eas deus ípfe fcrípferít, ficut promífit cum íuberet excídí.Porró autem fi díligentius atteri damus, ideo vtrunque díétum eftín fecundís tabu? lis,quia 8i deus fecit per gratíam fuam opus legís in homíne,8¿ homo perfidem fuam fufcípíens gratíam deí,pertínensad teftamentum nouum cooperator eft adíuuantís deí. Ideoautem in primisfolum opus dei commemorato,quia lex fpíritális eft & lex fan? ña, 8¿ mandatum fanétum 8¿ bonum Si iuftum. Ideo vero nullum opus homínís ibi commemorato, quia infideles non contemperantur adiutorio gratiae,fed ignorantes dei iuftitiam & fuam volentes conftitue? Rom.iéJ, re,íuftítíae dei non funt fubieéti. Vnde illis lex a d co demnationem valet, quod lignificai contritio tabu? larum. Profeéto non cogimur violento intelkéhi fubaudíre quod deus fcrípferít, vbí feriptura dícít, Et erat ibiMoyfes ín confpeétu domini quadragm? ta diebus Si quadragínta noétíbus: panem non man? ducauít 8¿ aquam non bíbit,8¿ fcripfit ín tabulís ver? ba teftamentí. "Vbí valde fonat fcrípfifTe Moyfen, E Sed ideo fuperíus deusfepromífit feripturum, 8¿ ín Deuteronomio non folum íta promifiíTe,venirnetíá ípfe fcrípfiffe enarrato,vt fignífícetur quod a it Apo ítolus, Deus ením eft qui operato ín vobís,& velie Philipp Si operati pro bona voluntate:hoc eft,in eis qui ex fi? de gratíam fufcípíunt, Si non fuam íuftítíam volunt ftatuere,fediuftitiae deifubieéti funt,vt ipfi fintili Chrífto íuftítía dei. Nam&íllícApoftolus vtrun? que dieft, Si deum opcrari, Si ipfos. Nam fi non ope? rabantur,quomodo eisdicebat,cum timore & tre? more veftram ipforum falutem operamini? Opera? tur ergo ille,cooperamur nos. Non enim aufert,fed adiuuat bonae voluntatis arbítríum.	In ilio XV1«
tempore díftínxit dommus tribuni Leni portare ar? cam teftamentí domini, afliftere coram domino mi? mitrare & orare in nomine eius vfque in hunc diem. Propter hoc non eft Leuitis pars Si fors cum fi atri? bus fuíSjdomínus ípfe pars eius eft,ficut dixi ei. Ni? fi per hanc tríbum fignificaretur vnruerfum regale facerdotium,quod ad nouum pertinet teftamentum, nullo modo aufus effet dicere homo,qui ex eadem tri bu non erat,Pars mea dommus. Et in alio Pfalmo, Ffal.yZo Dominus pars haereditatis mea?. Q_uid eft XVII. quodprsBcepit Moyfes commendans verba domini Dentai« Si ait, Scríbetís ea fuperlimína domorum veftra? E rum 8¿íanuarumveftrarum,cum hoc fecundum pro? prietatem nemo feciffe Ifraèlitarum commemoretur vel legatur,quia nec quifquam poteft,nifi forte diui? dat eaper multas partes domus fuae? Anhyperbo?
lica commendatio eft, ficut multa dicuntur?
Qjiaerendum quomodo íubeatdecímationes XVIII « omnium fruétuum & prímítíuapecorum non mandu Deut.12. cari,nifi in aiutate vbi templum erat, cum eas Le? uitis dari in lege praecepent. Síautem furrexe XIX. rit in te Propheta feu fomniator fomnians, 8i dederit Deut.15, tibí fignum vel prodígíum,&: veiierit fignum fiue prodígíum quodlocutus eft ad te dicens, Eamus Si feruiamus di js alíenís quos nefciftís,nó audíetís ver ba Propheta? illíusvel fomniantis fomnium lllud, quoníam ten tat dominus deus vefter vosfcire,andi? Iigatís domínum deumveftrñex toto corde veltro, Si ex tota anima veftra.Hoc quidam interpretes La tini non itapofuerunt,fcire an diligatis, fed vtfeiat an dilígatis,quanuís eadem fententia videatur. Ve* runtamen íllud quod díétum eft, feíre, facilius ad il? los refertur:vt fie accipiamus,tentat vos fcire,ac fi di ceretur, tentando vos facit fare. Vbi fané intelligi voluít etiam illa quaeà diumantibusnon fecundum
h deui®