LIBER SECVNDVS.
A tn intelligitur humiliata q> eife dommus mifeuerit? Hoc enim in cofequentibus vtcunq? elarefeit. Sequi tur enim 84 dicit, Q,uod fi non placucrit domino fuo qua non adnominauit earn,id eft,non earn fecit vxo« rem,remunerabiteam:hoceft quod fupra dixit, non abibit ita vt recediit ancillae.Iuftum eft quippe earn aliquid accipere pro eo q> humiliata eft, quia no ei fe ita comifcuit vt faceret vxoremnd eft,vt adnomina ret earn fibi.Hoc autem quod diximus,remunerabit eam:quidam interpretes dixerunt, redimet earn. Q_uod fiin Graeco dictum effet,awoXuTf>&mrai fen ptum eiTet,ficut fcriptum eft, Et ipfe redimet Ifrael. Nam 84 awo Aurf ¿jcttra i fcriptum eft .In hoc aute lo« covocabulii a.^o^.vr^^ Iegitur, vbi intelligitur <p accipit magis aliquid, q precio datur vt redimatur. Q_uomodo enim dabit domin^eius vt redimat,qua ipfefamula poffidet?Gentiauteexterae no eft domi nus vedereillam,quonia fpreuit in ea:id eft, no quia fpreuit in ea,ideo dominus eft vendere ilia: id eft,no tatum ei dominabitur,vt etiam extern genti earn 11« cite vedat. Hoc eft aute fpreuit in ea,quo d eft fpreuit cam. Spreuit aute earn,hoc eft,humiliauit ea:id eft, cocumbendonecvxorefaciendo. Dixit aute Graece H9m<7'ip,quodnosdixim<? fpreuit,quo verbo fcriptu B ravtiturapud Hieremia,Sicutfpernitmuliereiicui comifcetur. Demdcfequitur 84 dicit, Q,uod fi filio adnominauerit eam,fecundii iuftifica tione filiarum faciet ei: Hie iam aperire incipit queadmodii fupra dixerft,quam no adnominauit.Nam quid eft aliud, fi filio adnominauerit earn, nifi filio coniuxerit earn vxorermquandoquide dicit fecundum iuftificatione filiaru faciet ei,id eft,vt fic tradat tanqua filiam,do3 temfcilicetapponensei. Deindeadiungit,Q,uodfi aliamaccipietei,ideft,no iftam deputaueritvxore filio fuo,fed ei aliam accipiat, quae opus funt 84 vefte 84 conuerfationem eiusnonfraudabitei.Simililege quae competunt, quonia non manfit vxor fil io eius, queadmodum ei daret fi earn fibinon adnominafTet, 84 tame concubendo humiliafiet. Qjiod autem nos diximus,couerfationemnonfraudabit,Graecusha» bet oai Aia/;,id eft locutionem,quo nomine intelligi turfcripturahoneftiusappellarecocubitum.Q^uid eft aute cocubitum non fraudabit,nifi pro concubitu DanieLlJ mercedem dabit? Namcp apud Danielem cotra Su fannam falfum teftimoniii dicentes femores, Venit, inquiunt,ad cam adolefce's qui erat in latenti abfeo» ditus,84 concubuit cum ca.Daniel autem de hocipfo interrogas ait, Sub qua arbore vidifti eos loquetes:
C quod illi dixerant, concubuit cum ea. Deinde alte® rum arguensatque conumcens dixit, Semen Cha« naan 84 non luda, fpecies deleftauit te, 84 concupif» centia euertit cor tuunr.Sic enim faciebatis filiabu s Ifrael,fed illae timentes acquiefcebant vobis. Grae» cusautemhabet i/xiAxcau V/j.ip:quod pofietLati» ne verbum ex verbo dici,loquebatur vobis,quo figni ficareturconcubitus. Nam vbi dicitur,Subqua ar« bore comprehendiftis eos:Graecushabet,coprehen diftis eos colloquentes inuicem: 84 illic fignificatur concubitus.Q^uod ergo de hac de qua agitur adiun gitferiptura 84 dicit, Siaute triahaecnonfeceritei, exibit gratis:hoc intelligitur, fi earn ipfe concubitu non humiliauerit,ne<p filio fuo coniunxerit,ne<p alia filiofuo dudta iftam eiecerit,abibit gratisiid eft fuf3 ficiet ei no teneri in feruitute. Abibit enim,nihil ac« cipiens vt feruus Hebraeus,Non enim licet domino eius copulari illam viro nonHebreo,quam non licet exterae genti tradi. Si autem feruo Hebraeoeam co pulauerit,hocvtiqs intelligitur, q> cum eo gratis exi« bit nequaq a manto fuo feparata.	Siquisper«
LXXlX. cuifcritaliquem 84 mortuus fuerit,mortemoriatur, Q^ui autem nolens,fed deus tradidit in manus eius, dabo tibilocum in quem fugiat:Q_ueritur hoc quo» Tonjusquartus,'
7?
modo diftum fit,Síautem holés,red deus tradidit in D manuseius:quafi84fi volens Occident, pofiet occide re,nifi deus traderet in manus eius. Intelligitur era go tantummòdo deum fecifie cum quifip occiditur à nolente : 84 pro hoc tantñmodo quia densid Fecit.d¿= ¿turn eft,fed deus tradidit in manus eius. Cum vero . voles, 84 ipfe occidit,84 deus tradidit in manus eiust
hoc ergo intéreft,q> illic tátum deus fecit:hicautem & deus Si homo,propter voliitatem facientis,fed no fecit deus vt homo, Deus enim non nifi iufte,homo autem pcena dignus: no quia ilium occídit qué deus nollet occidi,féd quia per iniqmtatem. Nó enim mi mfterium deo iubenti praebuitdedfuaemalignae cu» piditati feruiuit.In vno igitur eodemcg faflo & deus de occulta equità te laudatur,84 homo de propria ini quítate punitur. Nó enim quia deus proprio filio no pepercit,fed pro nobis omnibus tradidit ilium, ideo ludas excufatus eft, qui endemad mortem tradidit Chnftum.	Siautem litigabunt duo viri, 84 per» LXXXÍ
cuflerit quismulieremfcetum in vterohabentem,84 exierit infans eius nondum formatus, detrimétum patietur quanti indixeritvir mulieris,84 dabitcum poftulatione. Mihi videtur figmficationis alicuius caufa dici h®c,magísquámfcripturam circa huiufi» modifailaoccupata:Namfiilludattéderet,neprae E gnans mulier percufla in abor turn cópellereturmon poneret duos litigan tes viroSjCií poflìt & ab vno hoc admitti, qui cum ípfa mulierelitigauent, veletiam non litigaueritjfed alienae pofteritati nocere volédo id fecerit.Q.uod vero non formatum puerperiii nos luitad homicidium pertinere,profeilo nechominc deputami quod tale in vtero geritur. Hie de anima quaeftio folet agitari,vtrum quod formatum no eft« nec animati quidem poffitintelligi,84ideo nó fit ho micidii,quia nec exanimati dici poteft,fi adhuc am mam non habebat.Sequitur enim & dicit,Siautem formatum fuerit,dabit anima pro anima. Vbi quid aliud intelligitur, nifi 8i ipfe morietur ? Nam hoc 84 in caetens ex hac occafione lam praecepit,Oculi pro oculo,dentem pro dente, manum pro manu, pedem pro pedcjcombuftione pro combuftione,vulnus pro vulnere,liuorem pro liuore : talionis videlicet aequi* tate. Quae lex ideo conftituit,vt demonftraret quae vindifta debeatur. Nifi enim per lege feiretur quid vindiilaedeberetur,vndefcireturquidvemarelaxa« rct,vt dicipofiet, dimitte nobis debita noftra, ficut Matth.6 84 nos dimittimus debitoribus noftris ? Debitares igiturlegemonftrantur,vt appareat quiddimitta3 F tur quando ignofeitur. Neqs enim debita dimitiere« mus, nifi quid nobis deberetur, lege indice difeere3 mus.Si ergo illud informe puerperium iam quidem fueritjfed adhuc quodàmodo informiter animatum, quoniam magna de anima quaeftio non eft praecipi« tanda indifcuflatemeritatefententie,ideolexnoluit ad homicidiù pertinere: quia nódum dici poteft ani ma viua in eo corpore quod fenfu caret, fi talis eft in carne nondum formata,84 ideo nódum fenfibus pre3 dita.Q_uodautem dixit,Etdabitcumpoftulatione quod maritus mulieris informi exclufo dandum coti ftituerit : non eft in promptu intelligere. Ad anima quippe,quod Grtecus habet,pluribus modis intelli« gítur,84 tolerabihuscú poftulatione diétií eft,quàm fialiud diceretur. Fotta ill's enim poftulabit,vtde eo modo deo fa tíffaciat, et ¿á fi maritus mulieris non expetat. Siautécornupercufierittaurusvirii LXXXh aut mullere 8¿ mortuus fuerit,lapidibus lapidabitur taurus, 84 nó máducabñtur carnes eitis,dominus au tem innocés erit. Ad iuftitià p er tine t, vt an imal ho» minibus noxni perimatur,84 qd* de tauro pofitiieft,à parte totum intelligendii eft,quicquid de pecor ibus vfui humano fubditti infeftum eft homínibus. Sed fi necefleeftoccidi,nunquidlapidari? Q-uid intereft
■	e enfili