DE MENDACIO AD CONSENTIVM
G fiùs.Iftiabillo genere in quo mendaces pofuimus hoc differunt,quòd illos mentiri deleäat,gaiidentes deipfa fallaciaiiftisautem piacere libet de fuauilo* quio, qui tarnen verismallent piacere :fed quando non facile inueniunt vera quae grata fint audienti» bu9, mentiri eligunt potius quàm tacere. Difficile eft tarnen vt ifti totam narrationem falfam aliquan* do fufcipiant,fedplerunque veris falfa contexunt, vbi fuauitas eos deferii. Haec autem duo genera mendaciorum non obfunt credentibus, quia nihd de do&rinareligionisveritatifqj falluntur , aut-de vllo commodo vel vtihtatelfua. Sufficit enim eis vt iu* dicent fieri potuiffe quod dicitur, & fidem babeant homini quem non debent temere exiftimare mena tientem.Quid enim mihi obeft fi credam patrem aut auum alicuius virum bonum finffe,etiam fi non firit:aut vfque ad Perfas militando perueniffe, etiam lìà Roma niiquamreceffitilpfis autem meoticnti* busvalde obfunt .Illis quidem,quia fic deferunt ve* ritatè vt fallaciatetentur, iftis quia fe malùt piacere Num vti hominibus q verri dicere. Iftis generibus fine vi* fiter méti ladubitatione dànatis,fequiturgenus mendaci] tana ri liceat. quam gradatim ad meliora furgentibus,quod bene* Ca. XH. uoh's è bonis vulgo tribui folet,cum ille qui menti* H tur,non folum alteri non obeft,fed etiam prodeft ali* cui.De ifto genere eft tota contendo, vtrum ne fibi obfit,qui fic prodeft alteri, vt faciat contra veritatem. Aut fi veritas ¿Ila fola dicenda eft,quaeipfas mentes intimoatqueincommutabili lumine illuftrat. Facit certe contra aliquod verum, quia 8i fi falluntur cor* poris fenfus,contra verum tarnen facit,qui dicit ali* quid ita,effe vel non ita,quod ei neemens nec fenfus nec opinatio fua fidéfve renunciat. Vtrum ergo non libi obfit qui hoc modo alteri prodeft,an illa co* penfatione nonobfitfibiquaprodeft alteri,magna queftio eft.Siitaeft,cófequéter etià fibipdeffe debet per médadri quod nulli obeft.Sed ea cönexa funt, 8i iftis cóceffis neceffario trahrita g multiicóturbent. Si enim queraf,qirid obfit homini copijs fupfluis re* dundàti,fi de innumeris milibus frumétorfi amittat voti modiu,quitamé modius poffit ad neceffariri vi* Sumprodeffefuranti,confequenserit,vt & furtum fine reprehenfione fieripoffit,& falfum teftimonium fine peccato dici. Quo quid dici poteft peruerfius? An vero fi alius furatile effet illum modium 8i tu videres,interrogata® efles,mentireris honefte pro paupereiEt fi id pro tua paupertate facilius culpaue ris,Quafi amplius alili q te diligere debeas. Vtrun* I que ergo turpe atque vitandum eft.Sed fortaffis ex* ceptionem addendam quis putet,vt fint quidam ho nefta mendacia,qua?non folumnulliobfunt,fed etià nónulhs profund, exceptis his quib? crimina occul* tantur & defenduntur,vt ideo fit illud turpe menda cium,quod quanuis nulli obfit, & profit pauperi, fur* tum tarnen occultai. Si autem ita nulli obeffet & p* deffet alicui, vt etiam nullum peccatimi occultaret atque defenderet,turpe non effet. Velut fi quifpiam pecuniafuam tevidente abfconderet,neper furtum aut vim amitteret,atqi inde interrogata métireris, ncque obeffes cuiquam,# eiprodeffes cui opus erat . illud occultum, &: nullum peccatum mentiendo te* xiffes,Non enim quifque peccat abfcondendo rem fuam quam timet amittere. Sed fi propterea nò pec* camus mentiendo, quia nullius peccatum tegentes, & nulli obfumus,# alicui profumus,quid agimus de ipfo peccato mendaci# Vbi enimpofitri eft, Ne fur* tum fecerisabi pofitum eft,ne falfum teftimoniu di* xeris.Cum ergo fingula prohibeantur,cur falfum te* ftimonium tunc eft culpabile fi fiirtum tegat vel ah* quod aliud peccatili Si auté nulla defenfione peccati p feipfum fiat,non eft culpabile, cii ipfum furtri per fe culpabile fit,# caetera peccata. An occultare peccata
non licet,& faceré peccatú licetf Quod fi abfurdù eft, K quid.dicemus? An falfum teftimonium non eft ,nifi cum quifque itamentitur,vt aut crimen confingat in aliqué,aut alicuius crimen occultet, aut quoquo modo quenquam in iudicio premat ? V¿detur enim teftis ludici neceffarius ad caute cognitionem.Sed fi hañenusteftemfcripturanominaret,nó diceret A* poftólusPaulus, Inuenimur autem 8i fallì teftes I.Cor.lJ, dei,fi teftimonium diximus aduerfus deum,quia ex* citauerit Cbrifìri,quem non excitauit fi mortui non refurguntltaenim oftendit falfum teftimonium effe mendacium,etiam fiin cuiufquamfalfa laude dicaf.
An forte tunc dicit falfum teftimonium qui me* Falfum titur,cum aut peccatum alicuius vel fingit vel tegit, teftimo* aut alianobeft quoquomodo.¿Si enim mendacium nifi. Cap. quod aduerfus vitam cuiufqiià temporalem dicitur, XJH. deteftabile eft,quanto magis quod aduerfus vitam ^ternam,ficuti eft omne niend acid fi in doftrina re» ligionisfiat.Etideofalfum teftimonium vocat A* poftolus,fi quis de Chriftoetià quod ad eius laudem videtur pertinere,mentiatur.Siautem mendacium fit quod ñeque cuiufquam peccatum aut confingat aut tegat,nec à iudice quaeratur,# nulli obfit,& pro* fit ahcui,nec falfum teftimonium effe, nec reprehen* L fibilemendacium.Quid ergo fi ad Chriftianum ho* miada confugiat,aut videat quò confu git,& de hac reinterrogeturabeo,quiad fupplicium quaerit ho» Hiinem hominis interfeñorem,mentiendri eft ? quo* modo enim non tegit peccatum mentiendo, cum il* le pro quo mentitur peccatum federatimi admiferit? An quia non de peccato eius interrogata,fed de lo* co vbi lateatiErgo mentiri ad tegendum cuiufquam Quando peccatum,malum eft: métiriautem ad tegendii pec* mentiri catorem,non eft malumílta fané,ait quifpiamcNon main non enim tunc peccat quifquam cum euitat fupplicium, fit. fed cum facitaliquid dignum fupplido.Pertinet au* tem ad difciplinamChriftianam,vt ncque de cuiuf* quamcorreclione defperetur,ñeque cuiquam perni* tendi intercludatur aditus,Qnid fi ad iudicem du* ñus de ipfo loco vbife ille occultat interrogeris : di* fìurus es,aut non ibi eft vbi eum fcis effe,aut nò no* ui & non vidi,quod notti# vidiñ#Diñurusergoes falfum teftimonium,# occifurus animam tuam ,ne ocddaturhomicidaíAn vfquead confpeñum ludi* . cis mcntierisaudicc autem quaerente iam verum di* ces,ne fis falfus teftis ?Ipfe igitur hominem prodi* tane occifurus es,&iamproditorem quippe diurna fcriptura deteftatur. An forte proditor non eft qui ludici interroganti verum indicai,effet autem prodi M tor fi quenquam ad exitium vitro deferred Quid fi derófto atque innocente vbi lateat feiens à iudice in* terrogeris,qui tamen ad mortem à malore potefta* te iuffus eft rapi,vt ille qui interrogat executor fit le* gis,nóconditor:an ideo no erit falfum teftimonium q> pro innocente métieris,quia nec ille index,fed exe* cutor interrogati Quid fiipfecóditor legis interro* get,autquilibetiudexiniqinisad fupplicium qu^rés innocétéfQuid facies,falfus teftis an proditor erisí An file erit proditor qui iufto iudicilatenté homicir dà vitro dctulerit,& ille nò erit qui ródici iniufto vbi lateat innocés qué querit occidere,interrogati indica* ueritenqiiifefideieiusccmiferatiAn in ter crimen fallì teftimonij & proditionis.dubrós incerta® rema nebis.¿Antacendo velprofitendo tenon effe diña* rum,certi« vtrunque vitabis.¿Cur ergo non hoc fa* das ,& priufquam ad iudicem venias, vt caueas etià médaaiííEuitato erii médacio,orane teftimoniu fab fum effugies,fiue orane médacró fit falfum teftimo» niri,fiuenóomne._Fuitatoaùtfalfo teftimonioquod Firmus tu effeintelligÌ3,nó effugies omnemédacró.QiTanto Epifcop* ergo fortius, quanto excellentrós dices, nec prodam, Tagafté* nec mentiar. Fecit hoc Epifcopus quondam Taga* fis.
ftenfig