'DIVI AMBRO
SII MEDIOLANENSIS EPI« SCOPI HEXAEMERON' LIBER PRIMVS.
-4 cipia,mundique vnitatemac durationem errantium» □	Caput I.
De opinionibus phdofophorum circa rerum prin«
Caput I.
ANTVMNE OPL nionís affumpfiffe homines, vt aliqui eorum tria princi« pia conftituerent omnium, deum,& exemplar,& materiam :ficut Plato, difcipuliqs etfiSiea incorrupta & increa ta,ac fine initio eiTe affeuera« rent: deumq; non tanquam creatorem materiae, fed tan= quam artificem ad exemplar, hoc eft ideam intenden« B tem,feciffe mundum de materia quam vocant hylen, quaegignedicaufas rebus omnibus dediffe afferatur: ipfumquoque miidum incorruptum, nec creatum aut failum exiftimarent:aliiquoque, vt Ariftc-lescum fuis difputádum putauit, duo principia poneret, ma= teriam, Si fpectcm,8¿ téftiií cum iis quodoperatoritidi citur,cmfuppeteretcompeteter efficere quod adoriun« dumputaffet? Quid igitur tam inconuenien9,qvt'ae« ternitatem operis cum dei omnipotentis confunge« rent aeternitate,vel ipfum opus deum eiTe dicerent, vt caelum & terram & mare diuinis profequerentur honoribus? Ex quo faflum eft vt partes mundi deos ef« fe crederent: quanuis de ipfo mundo non mediocris ínter eos quaeftio fit. Nam Pythagoras vnum mun« dum afferit’, alii innumerabiles dicunt effe mundos, vtfcripfitDemocritus,cui plurimum dephyficisau« toritatis vetuftas detulit. Ipfum quoqs mundum fenv perfuiffe&fore Ariftoteles vfurpat dicere. Contra au tem Plato nófemper fiiiffe,fedremper fore prxfumit aftruere.Plurimi vero necfuiiTe femper.necfemper fo« re,fcriptis fuis teftífi'cátur. Inter has difTenfiones eortr, quae poteft effe veri aeftimatio,cum alii mundn ipfum deum effe dicat, quod ei mens diuina.vt putant,ineffe videatur:alii partes ei*’,alii vtrnqsnn quo nec quae figit« rafit deorum,nec qui numerus, nec qui locus, aut vita C poffit aut cura coprehendi?Siquidem mundi aeftima« tione volubilem,rotundum,ardentem, quibufdam in« citatum motibus,finefenfudeumconueniat intelligi, qui alieno non fuo motu feratur.
~R<X	J /£///<•
De confutatione praemiffarum opinionum per fan« Sum Moyfen docentem in principio deum feciffe caes lum 8i terram.	Caput H.
NDE diuino rpiritupraeuidens fanEWMoy fes hos hominum errores fore, & iam forte ccepiffe,in exordio fermonisfui ficait: Iit pricipio fecit deus caelii Si terram.) Initium rern,autorem mtidi, creatione materiae cóprehendés, vt deum cognofceres ante initium mundi effe, vel i= pfum effe initium vniuerforum: ficut in euangelio dei t. filius dicentibus fibi, Tu quis es, refpondit: Initium, quod Si loquorvobis.8¿ ipfum dediffe gignendis rebus iiiitium,& ipfum effe creatorem mundi,non idea qua-dam duce imitatorem materiae, ex qua nó ad arbitriii fuum,fed ad fpeciem propofitam fua opera formaret. Pulchre quoque ait: In principio fecit.) vt incompre-henfibilem celeritatem operis exprimeret, cum cffefiii
v ■	/
HEXAEMERON LIBER t	iio
priursoperationis impletae,ginclicium Coepte expli« D cuiffet.Quis hoc dicat, aduertere debemus. Moyfes vtique ille eruditus in omni lapientia Egyphbrum, quem de flumine colleclnm filia Pharaonis vt filium dilexit,& fubfidiis regalibus fultum, omnibus fecula« risprudentiaedifciplinis informari atqueinftruidefi« rauit.Qui cum cie aqua nomen acceperit, non putas uit tamen dicendum quod ex aqua conftarent omnia, vt Thales dixit. Et cum effetin aula educatus regia: maluittamen proamoreiuftitiaefubireexilium voltis tarium, q in tyrannidis faftigio peccatiperfiinflaonem deliciisacquirere.Deniquepriufquam ad populi libes randi munus vocaretur,naturali aequitatis ftudio pro« uocatus,accipientem iniunam de popularibus fuis vl= tus,inuidiaefefededit, voluptatique eripuitiatque o-mnes regi® domus declinans tumultus, in fecretum Ethiopiaefecontulit, ibiqueacajterisnegociis remo« tus,totum diurnas cognitioni animum in tedit, vt glo« riam dei videret facie ad faciem. Cui teftificatur feri« ptura quia nemo furrexit amplius Propheta in Ifrael Deut.J4. ficut Moyfes, quifeiuit dominum facie ad faciem.No invifione,neque in fomnio,fed ore ad os cum deo fum« inolocutus:nequemfpecie,neque per aenigmata,fed clara atque perfpicua praefenti? diuinae dignatione do natus.Is itacp Moyfes aperuit os fuum,& effudit quae in eo dominus loquebatur, fecundum quod ei dixerat cum eum ad Pharaonem regem dirigeret: Vade er« Exod.4» go,8i ego aperia os tuum,8c inftruam te quid debeas E loqui. Etenim fi quod depopulo dimittendo diceret,a deo acceperat,quanto magis quod de caelo loqueretur? Denique non in perfuafione humanae fapientiae,nec in philofophiaefimulatoriis difputationibus, fed in 0= ftenfione fpiritus Si virtutis taquam teftis diuini ope« ris aufus eft dicere: In principio fecit deus caelu Si ter« ram.Non ille vt atomorum concurfione mundus coiret,ferum atque ociofum expeilauit negocium: neque difciplinam quandam materiae, quam contemplando-mundum poffet efficere, fed autorem deum exprimen dumputauit. Aduertitenim vir plenus prudentiae, quod vifibilium atque inuifibiliumfubftantianrm, SC caufas rerum mens foladiuina contineat,nonvtphi« lofophidifpiitantjvalidiorem atomorum complexio« nem perfeuerantiae iugis praeftare caiifam: Si iudica«. uitq> telam araneae texeret qui fic minuta&rinfubfta« tiua principia caelo ac terris darent,quae vt fortuitoco« fungerentur,ita fortuito actemere diffoluerentur, nifi F in fuigubernatoris diuina virtuteconftarent. Nec im= merito gubernatorem nefeiunt, quinon nonerutdeu, per quem omnia reguntur Si gubernantur.
Quod nô vanis abduci debeamus opinionibus, fed fequiipfum Moyfen,qui& autorem mundi nouit & gubernatorem.	Caput III.
HEQVAMVRergoeumqui &autorë nouit Si gubernatorem, nec vanis abducas mur opinionibus. In principio,inquit. Q£ bonus ordo ,vt illud primum affereret, q3 negare confueuerunt, æccgnofcerent principium effe mundi,ne fine principio mundum eiTe homines arbi« trarentur.Vnde Si Dauid cum de caelo & terra Si mas ri loqueretur, ait:O mnia in fapientiafeciili. Dedit er Pfal. i o 5. go principium mundo, dedit etiam creaturae infirmis tatem,Tneanarcbon,neincreatum,8cdiuinæconfor- T informé temfubftantiæcrederemus. Et pulchre addidit dece« materia. Ieritateconditionis,Fecit,ne mora in faciendo fuiife æftimaretur: vt vclficintelligcrêthoîcs q incôprehéfi« bilis operatorefTet,qui tâtuopus breui exiguoep momê tofuae operationis abfolueret,vtvolutatis effeil9 fenfiî teporis præueniret.Ncmo operante vidit,fed àgnouit
£ “ / J '