Q	T>. Diotiyfiw QarthtójMniíJ
-rabilis fimul híbcfisórtttía perfeuerat. Hoc & do-. minus lefuS in euangelio efiendit, dicendo : Con-AiXitm. fidéfatelilia agri quombdò cieìcunt.De hoc etiam «ap'.i. quinto decjüiíate Dei alìerit AuguftinusiDeus nec exicuij8v contemptibilis animantis vifcera,nec her tie flofculmtì-, tìec arboris folium fine fuarum congruentia partium, & quadam veluti pace reliquit.
■ fConfequeriter compendiose tar,git Magifler, qualiter ex diuerfis,’qu«*in creaturis cófiftuñt,mul tiplex creatoris proprietas, atque perfeitio innote-fcUnt.[Ex pèrpetuitàte namque creaturarum i.iitel-lioit-ur conditor «ternus.] Nam ante omne creatu oportet ponere principium incr'éatum, & primum quod efle habeat àfeipfo,ideft non ab alio.Proptpr Rab Mo. Hl’od Rlbbl M°ÿfo proteftatür Deum- creaffemú a°’ dum extempore, quia exhoc facilhmè eiucefçit, Deum ab «terno fuiffe, omniaque profluxifle ab ip fo, in cuius rei memoriam diem feptimum celebra obieaio. ri prscepit.^Sed contra hçc obijei poteft,quia non
Teqü'itur , Efteilus eft perpetuus, ergo caufacius «terna eft, cúm lint quidam effeítus fuis caufis cox uitèl'gó-éx perpetuitate creatur« non fequituf «ter Dilutio, nitis creatoris Refpódetur, quòd quamuis in alijs non fequatur,tamen in propofito fequitur propter caulàm prætadlam. [Ef magnitùdine creaturarum ; omnipotens]id eft,-ex confideratione,tamfpiritua lis ,'quam corporalis magnitudinis creaturarú con eluditur Deum creatorem effe omnipotentem, cú creare fit infinitae potenti« . In alijs tamen non fe-qniriif‘, Pectt magna, ergo eft omnipotens. [Ex or-dine,& difpofitione]creaturarum offenditur Deus effetfapi’ensJtWm ordinare fit fapieiitis, Vndefer-pfal. io;. tur in Pfalmo: Omnia in lapientia fecifti .^Sed obij Obieilio. cj poteft, quoniam ordo videtur efle habitudo rerum ad vltimiim finem, in qua bonitas Dei repræ-ReCpóíio. lentatur. Refpo'ndentBonauentura, & Richardus, Bonauen. quòd duplex eft entium ordo. Vnus eft ordo reni Richard’. ln Vniuerfo, feti inter.fe, qui appropriatili- fapien-ti«. Alter eft ordo rerum in vltimum finem,qui bo-Albertus. ni ta ti appropriata. Albertus vero pleniùs loques:
Quidam inquit, eft ordo parfiumin toto continuo, qui eft ordinata politio partium, & eft ordo vniuerfi in mudo ficut mobile vniformè ordinatur fub primo motore, & mobile difforme fub mobili, primo. Motus quoque materi«prim«ingenera-bilis, & incorruptibilis fub motu circulariter, atque difformiter mobilis. & ordinantur h«c omnia ad complendum , numerum eleílorum, & hic ordo eilfapienti«. Eft & alius ordo vmufcuiufque in perfeftionem finis fui,ex participatione bonitatum libi posfibilium aprima caufa .&hic ordo eft bo-q/ofaio nitaris. Difpofitio autem differt ab ordine, quoniá ab ordine difpofitio eft per formas rei in feipfo, ordo autem, ad alterum. H«c Albertus. [Ex gubernatione bonus] Gubernare namque eft rem in finem fuum dirigere,bonum autem, & finis conincidunt. ficque ex gubernationis fu« effeélu innotefeit bonitas Dei. Nihilominus gubernatio, opus eftfapientis, & itaex ordinata, & flabili rerum gubernatione pa tet lapientia creatoris,iuxta illud Boethij:
O qui perpetua mundum ratione gubernas. Boethius ^Quxritur de efficacia, & differentia pr«indu-rnetroÿ. ¿forum quatuor argumentornm.
^Ad hoc Bonauentura refpondett Omnes h« Boaauen. rat>ones ad hoc, quòd aliquid probent,& inferant, pr«fiipponunt aliquod tertium . Prima namque iupponit, quod creare non fit nifi infinit« potenti«. quo conceffo, conflat, quòd ioli conueniat Deo. Ali« tres præfupponunt in omni genere cau-
feeffe flatum, nec iriin infinitum, quo-d Sc in tota philolophia fupponitnr. Ideo omne mutabile, mobile, imperfeitum, & caufatum , reducitur ad vnum primum inuariabile, immobile, perfeitum, &incaufatum. Sic igitur prima ratio fumitur penes rationem caufe, ali« tres penes rationem caulae , & excellenti« caufantis fuper fuum effeilum. Et diftinguuntur iuxta ordinem eminenti« in triplici genere caufe, videlicet efficientis, fer, mo-uentis, ac finientis, & exemplaris. Hxc Bonauentura .
^Amplius, circa id quod ait Magifler, [Ecce tot Albwtas. modis cognofci potuit veritas Dei,fciendum quod non folum hisvijs , ac modis potuit Deus naturali ratione cognofci.Vnde albertus: Magifler non tan git hic omnes vias quibus posfibile eft deuenirein Dei cognitionem, fedquafdam adinfinuandum, quod tales, ac fimiles, querere debeamus. Diony- nionyfi» fius autem jr.capitulo dediuinis nominibus tangit, martyr, qualiter per ablationem omnium a Deo, & per affirmationem,& caufalilatem,ac eminentiam,afeen dendum fit ad Dei notitiam.
^Circa hoc feribit Thomas , reducendo vias a Tj,oalaj Magiflro induilas, ad eas quas Dionyfius docet: Harum,inquiens,rationum diuerfitas fumitur fe- Creatura eundum vias deueniendi ex creaturis Deum,quas j" Dionyfius ponit, dicens, quod ex creaturis tri- inDein»« bus modis in Deum deueniamus,puta per caufali- • tatem, remotionem, & excellentiam. Et ratio huius eft, quoniam efle creatur« eftab alio . ficque ducimur in cognitionem caufe ipfius,quod poteft efle dupliciter: Primo, quantum ad hoc quod receptum eft. ficque ducimur per modum caufa-litatis. Secundo, quo ad modum recipiendi, quia imperfedle recipitur, & fic habemus duos modos, videlicet remotionis per ablationem imperfectionis a Deo, & viam eminenti«,per ho c, quo d omnia funt peffeilius nobiliusquein Deo.HxcThomas!.
<[Ei quoque quod ditium eft [ex rerum mutabilitate veniri ad immutabilis Dei notitiam]confonat quod enim de Ciuitate Dei loquitur Augullinus : Mundus ordinatisfima lua mutabilitate , & mobilitate , atque vifibilium omnium pulcherrima fpe-cie, tacitus fadtumfe efle oflendit: &non nifiab ineffabiliter, ac in uifibiliter magno, & pulchro, fe fieri potuiffe proclamat.
^Sequitur fecunda pars huius diffinitionis , in qua ex verbis Auguftini oflendit Magifler, qualiter in creaturis relucet veiligium fuperdignisfim« trinitatis. Et qu« de hoc habentur in textu, in qua-itionibus elucefcent. latera quippe, quo ad fuper-liciem verborum, non videtur difficilis, fed latet in ea grandis, & multiplex difficultas, qu£ in deci-fione declarabitur quaftionum. Tertia vero pars diffinitionis illius incipit ibi, [Nunc vero ad eam perueniamus difputationem. ] Vbi oflendit,qualiter fuperbenedifta trinitas altiori modo in rationali creatura relucet per modum imaginis. Patebit-que litera in quxftionibus.
Q_V AE S T I O I.
Circa hanc diffinitionem quxritur primo, An Deus ex creaturis per naturalem rationem pop 7« «¿»o/ci. «[Videtur, quod non, quoniam creatu- 1 . rain infinitum diftatab excellentia creatoris, er-go creatorem non reprjfentat.^Secundo,quoniam rita«n, finiti,& infiniti nulla extat proportio,ergo nec fimi & litudo. fed creatura finita eft» Deus vero infinitus:
ergo,