rulis à humero formali, & quomodo folus numerus materialis fit in priedicamento quantitatis, formalis auté fit tràfeendens, non eft prefentis negotij ,fed in libro 8.Me-taphyfica?,id tibi manifeftabitur.Ideo pro nunc fulline.
Oratio vt eft in pra?dicaméto quantitatis Ile diffinitur, quid fit. Oratio eft méfura dillindorùm fonorum & dillindarum fyllàbarum atque diólionum prout ore profertur.
Dicitur menfura dillindorùm fonorutmquoniam foni dillindi & Voces fyllabicatg diftind^quas oratio du prò fertur, méfurat,funt immediatum fubiedum orationis, & habent vice fubllantia? ficut & fuperficies dù recipit colo réiprimù vero & principale fubiedù, eft aer expiratus.
Dicitur prout ore profertur, ad differentia orationis in méte,& in lcripto,nà in méte eft in prima fpecie qualitatis : qm perficit & eftfubiediuè in intelledu.In fcripto fcùt eft in quarta fpecie qualitatisiquonià fcriptura eft lpe ties figurationis. Quòd aùt fit quàtitas patct ex eo qd eft (nenfura fubftàtia? modo quo didù eft.Quod vero fit difereta patet ex eo,q> partes eius,q funtlitera? &fyllaba? & didiones nó copulàtur ad vnù terminù cóem,fed perma-nétes difereta: & ordinata? cóponunt orationé. Licet aùt fit difereta quàtitas, eft tamé fpecies diftinda contra nu-meru,quonia numerus caufatur per replicationem vnita-cù, oratio afit caufatur ordinatione fyllabarum & didio-num abfque replicatione, nec replicatio eiufdé prolationis numero fieri poffet,cli fit res fuccefsiua. Cóftat igitur tibi qua? fint fpecies quantitatis difereta? & quid fint.
Quantu ad tertium principale agendù eft de proprietatibus & communitatibus quantitatis,&funt tres.
Prima eft quod quantitati nihil eft cótrariump. quantitati non contradatur quantitas,ficut nec fubllantia? có-trariatur fubllantia. vt declaratum eft in cap. prarcedenti.
Pro huius euidétia antequà probetur aduerte primo, quonia non habere contrarium ita conuenit fubllantia? ficut quantitati, nó poteft dici proprietas quantitatis quar to modo,Jfed vel dicetur cómunitas, cùm non conueniat fibi folijVel dicenda eft proprietas fecùdo modo, quia li-pet nó conueniat foli quatitati cóuenit tamé omni.Secù-fdò aduerte q> intétio Philofophi eft loqui de cótrarieta-|te perfeda & proprie dida, q tres conditiones requirit, jirimò q> fit repugnàtia inter duas formas, quae fint eiufdé generis,vt repugnàtia inter albedine,& nigredinem, qua: continetur fub colore.fecundò quòd illa? forma? fint apta: acquiri per motù & diuifibiliter, ficut calor & frigiditas, q gradualiter & paulatim acquiruntur in fubiedo p ca-lefadionem & frigefadioné.tertio quòd intcr eas fit ma xima dillantia, ita q> fub eodem genere non pofsit maior inueniri,nec intelligi,nec imaginari. Vnde dulcedo, & a-maritudo cótentj lub fapore funt forma? p prie, & perfedè cótraria? : quonia fapores magis diftates, & differétes non poffunt inueniri,nec intelligi : cuius fignum eft quod oés alij fapores dicuntur medi), & participant de vtr.oq; aliquo modo.lftat funt códitiones propri a?, & pfeda? có-trarietatis,ex quibus fi vna deeft, nó feruatur cótrarietas perfeda. Tertiò aduerte q> Philofophus intendit quanti-tati,vt quantitas ell,i.abfolùtè, & fimpliciter fumpta?, nihil effe contrariunr.quod dico,quonia fi Confideretur có-paratiuè, vel vt ftat fub ratione relatiua, putà fub ratione magni & parui,& fub ratione multi,& pauci,videtur primo afpedu in quantitate effe contrarietatem. Nam magnum videtur contrariari paruo,& multum pauco, & tamen in veritate non poteft ex his probari vera & propria contrarietatem effe in quantitate, quoniam magis funt in predicamelo relationis quàm quantitatis, na res dicitur magna comparata alteri, & fimiliter parua, vt mons eft magnus cóparatus lapidi, & lapis eft paruus comparatus móti,& centù homines funt multi cóparati dece, & dece funt pàuci,cóparati centum.Intentio ergo Philofophi eft loquì de contrarietate perfeda, confiderando quantitate Jn le & abfolutè, & non fub róné cóparatiua, & relatiua.
Pofita hac declaratione,^>batur haec concludo,Quàti-pti,vt quantitas eft, nulla quàtitas ,ppriè & perfedè có-trariatur. & primo jpb.it eam Arillot. indudione dicens, Manifeftù eft, quoniam nihil eft contrarium, vt bicubito tricubito velfuperficiei vel alicui talium,&c.Verùm quia poffet aliquis negare idem effe iudicium de omnibus aliis quàtitatibus,ideo aliter probandù eft, & arguitur, ràtio-pe fic,Quàtitas aut eft determinata numero, ficut bicubi-Sim,tricubitum,& quadricubitu, &ciaut non determina-
DE PRAEDICAMENTIS,
ta, vt linea, abfolutè fumpta & fuperficies, & Corpus : fi eli determinata, deficit fibi códitio fecuda pofita fuprà,£ quòd oportet perfedè contraria paulatim &"diuifibiliter acquiri, hoc auté repugnat quatitati determinata? numero, confiilit enim bicubitu in indiuifibili,ficur& binarius» fimiliter tricubitu ficut & trinarius. Si efl indeterminata numero deficit fibi tertia conditio,qua?eli maxima dilla-’ tia.Neq, enim poteft dari linea adeò Ioga, quin pofsit in-telligi lógior,& fuperficies latior, & corpus maius in in- ' finitù.Necellinftàtia de differétiis in localibus in Vniuer fio,fide centro mundi & fuperficie orbis luna? concaua, q videntur extrema maxime dillantia fecundum motù gra-uium &leuium. Hoc inquà non obllat, quoniam etfi fine extrema maximedillantiaapud Phyficum,qui confide-rat motum grauiù & leuium,non tamen apud Mathematicum & Logicù: qui abllrahunt à materia &motu. Vnde Mathematicus & logicus pót intelligere lineam longiorem in infinitu quàm fit linea duda à centromudi ad có-cauum orbis luna? : ex confequenti extrema dillantiora in infinitu quàm fit centrum mundi concauum predidù, er go nec quantitas determinata numero,nec indeterminata habet aliquid proprie & vere contrarium.
Sed dices,Si nó eli vera contrarietas in quantitate, ergo in ea nó eli motus, quod eli falfum, vt patet in y .Phy-ficorù. Patet cófequentia: qm Arift.in y.Phyficoru nó alia ratione negat motum in fubllantia, nifi quia in eo non eli contrarietas,vt docuimus in cap.pra?cedenti, ergo &rc.
Refpondetuttad hoc q> inter aliqua duo fit motus,non oportet q> fint perfedè contraria fecundùm tresprredi-das conditiones,fed fufficit q> habeant duas,ffint termini à quo & ad quém eiufdem generis, & fint diuifibiliter ac palatim acquifibiles, non eli aùt neceffe quòd fint maxime diftantes-.nà à calido vt duo,ad calidum vtodo datur motUs calefaótionis,& tamen non maxime diftant,cù fint-media inter calidum vt vnum, & fummè calidum. Et quoniam effe diuifibiliter acquifibile conuenit quantitati nó determinat^ numerotvt pater deloco furfum &deor-fum , quoniam ficut paulatim ab vno receditur per moti! localem,fic paulatim ad alterum acceditur, ideò datur in quantitate motus, qur eft motus augméti & decrementi, Loéalis aùt motus eft in pra?dicamento vbi-.vttibi declarabitur in quinto Phyficorù, & tangemus de hoc in poft-predicamentis.Et quia ha?c conditio efficit in fubllantia^ quoniam cùm producatur per generationem producitur indiuifibiliter,hac de caufa non ell motus in fubftantia.Et ideo non eft limile de quantitate & fubllàtia.Ha?c de prima proprietate dièta fint.
Secunda eft, q> quantitas non fufeipit magis & minus» àntequa probetur aduerte duo, primo q> ha?c non eft proprietas quarto modo, quoniam conuenit alteri, fcilicet fubftantia?,vt docuimus in capite prarcedenti, ergo nó eft proprietas nifi fecudo modo,quia cóuenit omni, fed non foli. Eft ergo có munitas refpedu quarti modi, & ,pprie-tas refpedu fecundi modi. Aduerte fecundò, q> aliud eft fufeipere magis & min’, & fufeipere maius & minus. Nà. primu eft federe de effe imperfetto ad effe perfedius , & perfedius per motti acquifitiuù forma? recipiédar in fub-iedo-.fecundù eft extendi vel contrahi in maioré, aut minorem dimenfionem. Primum dicitur augmentum fecundum maiorem & maiorem perfectionem, fecundu autem dicitur augmentum fecundum maiore & maiorem exté-fioné.Philofophus intendit quantitate non fufeipere magis & minUs fecundu primu perfenfum , & non intendit negare fecundu,aliter negaret augmentum & decrementum in quantitate.Non enim eli aliud augeri quantitatiu» quàm extendi fecundum dimenfioné, minui auté eft contrahi fecundum dimenfionem.Veru eft ergo dicere,quantitate noji intendi,fed extendi,non remitti,fed contrahi.
Hanc proprietatem non probat Arillot.nifi indudione dicens, Non videtur quantitas magis & minus fufeipere, neque enim aliud alio magis cubitu, neq; bicubitum, neque in numero, vt ternarius & quinarius,nihil enim magis tria dicétur quàm quinque, neq; tempus aliud alio magis & minus dicif-.quare quàtitas nó fufeipit magis & minus. Verù,quiaPhilofophusnó facit indudione,nifi in quàti-tate difereta,& corintia determinata numero,diceret aliquis nó effe idé iudiciu de continua quantitate nó determinata numero,& de numero, quonia illa nó fiat in diui-fibili,ha?c auté fic,ideo bene ftat illam poffe intendi & re-ipiuB