’Q_V AE S T ens produélum, eo q> habet effe ab alio, & fibidereliélum quocunque alio circunfcripto nó habet effe, ex confequen ti eli nó ens ex fe.ergo poffibile vt dicatur po(lìbile, quod ex fe non habet effe,& potei!: effe per aliud,& quia in celli -genti»,& cadi, & animas eorum fune produsse,vt tenet ip-ie in lib.^.fua? Meta.c-4.ide0 locat ea inter poffibilia,&bre uiter fecundum iplum non datur ens productum liue materiale,fiue immateriale,quod lì c neceffe effe,ex confequen ti,folum primum principium eli neceffe effe.
Circa mentem Auer. adu,erteq> vt videre poteris in lib. 32.Meta. com. 41. de quo plenam fecimus Mentionem in q.
a8. huius libri, tenet neceffarium effe duplex quoddà ex fe quoddam ex alio. De eo quod eli ex alio ponit exemplum de motu,steli, quem dicit effe neceffarium, & tamen eli ex alio,i.à motore,eo q>motuicontrariaturquies,& ideo mo tus 111 fe eli poffibilis non effe per quietem oppolitam.Si er go debet effe neceffarius,habebit hoc ab altero,i.à motore aeterno omnino immobili, & fine difcontinuatione mouen te. Neceffarium ex fe ponit ens permanens, & fubliantiam incorruptibilem,vt intelligentiam& caelum,ita q> fecundù ipfum repugnat,fubliantiam aliquam effe poffibilem ex fe, & neceffariam ex alio.Arbitratur enim in praedidto com.q» natura poffibilis & tranfmutaretur in naturam neceffarij. quod eli falfum & impoffibileiquoniam repugnat vnii op-pofitum tranfmutari in aliud oppofitumjed potius dellrui tur,non enim calidum tranfit in frigidum,fed corrupto ca lido fit frigidum,& q> hac fuerit opinio fua,vide in comm. 41. huius lib. ab eo loco vbi incipit, Et ideo non eli verum aliquid poffibile effe ex fe, vlque ibi, Omnis igitur potentia mouens5&c.
Quantum adi.l,quomodoB.T.concordat cum Comm. aduerte,q> concordat in conclufione,fc. q» aliquod produ-dum ab alio eli neceffarium,ficut exemphficat de motu cg li’. Non tamen concordat in extenfione condufionis, quoniam Com. tenet eam venficari foium de entefuccelfiuo, vt de motu caeli & tempore.Sed B.Thom.tenet eam verifi-can & in ente fucceffiuo. & in ente permanenti incorrupti bili,vt in caelo & inteliigentia, ita qi licet habent effe ab a-lio,&non habeant effe ex fe,tamen poffunt dici neceffaria, quod non concedit Auic.fi autem Com.teneret cadum &in telligentiam effe effeótiuè à primo principio, cum fecundù Peripateticos fint entia neceffaria,eo q> funt incorruptibilia & xterna,tunc B. T.& Com. concordarent in conclufio ne,& in extenfione cohclufionis.Sed iam s.in q.28.huius libri manifellauimus, q> Com.non concedit caufam produ-dtiuam omnium entium,ideo B.Th. non in toto concordat tum illo,licet magis laudet opinionem Com.quàm Auicen nat,in quxltione de potentia Dei,q.d.art.j.vbi vtranque per trattar.
Quantum ad j.f.quomodo opinio B.Th.contineat veritatem, & fic Peripatetica, magis quàm opinio Scoti aduer fe, q> in vno fenfu vera eli, in alio non. Ideo vt videatur rei veritas, propono quatuor dillintiiones, deinde formabo conclufiones relponfiuas cum probationibus fuis àbfolutè &luccinótè.
Prima dillinftio eli de poffibili,poffibile dicitur dupliciter.
Primo aliquid eli poffibileper potentiam intrinfecam adiuam,velpaffiuam.Aóliuam,vt poffibile eli homini ambulare, exeo qihabet potentiam progreffiuam:paffiuam,vt poffibile eli hqminem mori, ex eo quòd habet materiam fubiettam pnuationi.
Secundo,aliquid dicitur poffibile,non per potentiam in trinfecàm,fed per non repugnantiam, vel ad quod non fe-quitur imponìbile, vel quod non implicat contradittioné: vt poffibile eli effe,duos foles,velduas lunas,eo q> fi ponatur , nulla fequitur repugnantia. Primum dicitur poffibile reale.Secundum poffibile logicum.
Secunda diitinttio eli de impoffibili,impoffibile dicitur dupliciter.Primò,per,carentiam vel defedtum potenti» a-dtiuz velpaffiuxiAttiux, vt impoffibile eli talpam videre: paffiuz, vt impoffibile eli catlu vel lntelligennara corrum-pi.Secundò,aliquid dicitur impoffibile propter repugnantiam terminorum, tunc enim fequitur contradidiioivt impoffibile eli hominem effe afinum, effet enim rationale & non rationale,
Tertia diftindio eli de neceffemeceffe eft duplex, f abfo lute & códitionatè,neceffe àbfolutè fumitur à caufa intrin feca,vt à forma vel materia.A forma,vt neceffe eft horxiiné
I O X X X.
effe rationalem. A materia, vt neceffe eft elementatum effe corruptibile.Conditionatè fumitur ab efficiente vel à fine. A b efficiente, vt neceffe eft lapidem furlurn proiedtum al-cendere, A fine, vt neceffe eft hominem volentem viuere, , refpirare. Sed neceffitàtem conditionatam dimictamus, quoniam non dèferuit nobis.
Quarta diftindio, neceffe abfolute eft duplex, quoddà per caufam intrinfecam tantum,vt cxlum effe incorruptibile,eo q> non habet principium intrinfecum,quo pofficnó tffe.Quoddam percaulam intrinfecam,f.per effmtiam fua, & per habitudinem terminorum,ita cp, fi non effet,fequerè tur conditio,& eft illud Cuius effe non dependet ab alio,i-mo fuum effe eft de ratione fua,& hoc modo foium pnmu principium eft neceffe effe,quoniam dum dico Deus eft,ly eft,eli de ratione fua,quoniam nullu extraneum eft in Deo: vnde fi dico, Deus non eft, eft implicatio contradiótioms, quoniam effe & non effe attribuuntur Deo. Nam in fubie-tto implicatur effe,cum Deus fit fuum effe, & ex predicato negato attribuitur non effe,vnde ficut illa,homo eft ani mal, eli neceffaria ex habitudine terminorum, ita & lita, Deus eft.
Prima conclufio,Intelligentiam delinere effe vel non ef fe,eft poffibile fecundo modo, fed non primo modo. Dico fecundo modo, quoniam non fequitur contradiftio, fi ponatur delinere effe.Poceft enim non couferuari à Deo, quo non conferuante delinet effe. Dico, fed non primo modo, quoniam cum fint fimplices formar, non habent potentiam palfiuam mtrinfeca,nec materiam,qua poffint delinere effe, ergo illas delinere non eft poffibile primo modo.
Secùda conclufio,lntelligentias delinere effe,eft impof libile primo modo,fed non fecundo modo.Dico primo mo do,quoniam non habent principium intrinfecum fua: diffinitionis, cu careant materia ex qua,& in qua.Dico fed non fecundo modo,quoniam fi delinant effe,non lequitur contradictio,vt pnus diótum eft.ergo eas delinere effe,non eft impoffibile fecundo modo.
Tertia conclufio,lntelligentias effe,eft neceffe abfolute primo modo, quia non poffunt non effe per caulam intrin-» fecam,nec per naturam luam,qux caret omni principio in trinfeco corruptionis, cum fint fimplices aftus.
Quarta conclufio,lntelligentias effe,non eli neceffe ab folute fecundo modo, i. ex habitudine terminorum, quoniam fi ponantur non effe,vel nó conferuari,nulla lequitur contradi èlio.
Quinta conclufio,Deum effe,eft neceffe effe primo &le eundo modo:patet primo modo, quoniam eli actus purus,; ergononhabet principiumintrinlecum corruptionis :pa-tetfècùdo modo,quoniam effe, eli de ratione Deitvnde ve diximus,ficut ifta,homo eli animateli neceffaria,ex habitudine terminorumjita & ilta,Deus eli.
Sexta conclufio,Solus Deus eft neceffe effe abfolute fecundo modo,loquendo de incomplexis,quoniam folus ha bet èffe ex fe, & eli penitus independeiis, ergo per nudam caufam intrinfecam,nec extnnfecam potei! non effe,&hoc eft illud neceffe èffe,quod probat effe tantum vnum,&non poffe plurificari.
Quantum ad 4-f.ad opinionem Scot.aduerte,quòd in 1. fen.dilt.8.q.4. in ratione, ad fecundum argumentum in fine quxllioms, tenet cum Auic. quòd ens produttum non potei! dmidiin neccffinum & poffibile,imo quod omne pro duólum eli ens poffibile & contingens, quia ex fe iron habet effe, & poteft delinere effe, fi fibi relinquatur, lequen-tes autem Scot. conantur pluribus modis arguerecoutra determinationem faótam pro via Beati Thomz. Prxcipuè-autfic arguunt: Quodinfe eli impoffibile,nulli potentia: eft poffibile, ahoquin impoffibile fieret poffibile. Sed fifubllantixabftraftxnonfunt poffibiles, non effe nife, fequitur, quòdfint impoffibiles non effe 111 fe, xquipol-lentenim non poffibile & impoffibile, per nullam ergo potentiam poterunt non effe, liueintnnlccam fiue extrin-fecam, quod eli falfum , & repugnans determinationi fattx.
Ad hoc patet tibi folutio,fi fciueris applicare dillinftio nes fuprapofitas,probat enim foium,quòd fubftàtixabtìra di» funt poffi biles fecùdo modo, & nó primo modo, cum quoliat,q>funt neceflè elle àbfolutèprimo modo,iuxta ter tiam conclufionem luprapofitam : vnde quando arguitur, Quod in fe eft impoffibile, nulli potenti» eli poffibile,hxc non eft vera,nifi de impolfibih fecùdo modo,& quando ar guitur