Pet.Berchorij
perflnitatetn vitiorum per confeftionem no egerit, fed po tius per malam confuetudinem fecum tenet, talisdico non eftfanus fed infirmus & periculo mortis sterna propin-quus.Vnde ergo debet dicere illud Pf.Miferere met domine quoniam infirmus fum.Medicus igiturenim pralatus.vel fa cerdos,debet ad talia figna attendere,& politi de infirmita jote vel fanitate fpirituah debitèiudicare. ^Signa mortisi ho mine moriente funt multa,qua.f. cautus medictis debet cu diligentia prauidere.De charadrio quando coram infirmo ponitur,fi vertit dorfum, de imagine quando non apparet in oculo infirmi,& de aids fim|lib. qua: fignificant fibi mot-tem,habes in locis fuis.Sed de aliis fignis quotidianis,ficut fcilicet funtlabiorum decurtano,iiafiattenuano, uifusaf-frenatio manuum inceffabilis diuolutio,mentis alienarlo, verborum impertinens multi plicatio,pulfus defeftio,& v-rin®corruptio,latalia funt.Sicuerè potes dicere, q>fi aliqs fpiritualiter Si scernaliter debet mori, poteft ex conieftu-ris uariis prsuideri.Si.n.infirmus.i.peccatorimaginem ocu Ji.i. memoriam Dei & fanótorum de oculo cordis perdide-rit.jficharadrius candida.i. beata virgo oculos fu® miferi-cordi®,ab eo auerterit,ipfumque repudiauerit&dimiferit. fi.nafus dilcretionis, & odoradonis bonorum aternorii in eo attenuatusextiterit,fi labium diuin® laudis & con felli o nis in eo decurtatum inerir,fi manus fu® mal® operations nunquam à moto mal® executionis ceffauerit,fi perimmo-deratosappetitus menseius alienata,perdiuerfa vaga con cupifcibiliadifcurrerit,fi uerborum liberato honelìatem & ordinpm perimpudcntiam confregerit,fi pulfusinterioris remorfus confcientif iam in ìpfo non palpitanerit, fi vrina & egeiiio ideft ipfius fama& opinio ex toto perinfamiam corrupta apparuerit,talis proculdubio morietur morté-p-terna,8i fignis iftis prscedentibus, de vita non eli fperan-dum futura De tali bus ergo fignis poteft dici ani m® peccatrici illud Ezec.i6.In cunóìis plateisad omne caput vip gdi-ficaftì figna proftitutionis tu®,
Prologus in librum quintum.
O E L VM & terra tràfibut. Lue. n. Sicut dicit Gre goriusin lib. moral.i8.exponens prsdiótom ver-bum. Ccelum Se terra tranfibut. Ab ea quam nunc habent imaginem tranfeunt, fed perefl'entià fine
fine fubfiftunt.Coelum & terra tranfit,&erit,&ab ea quam nunc habet fpecie tergitur,&tamen in fua femper natura feruatur.Ex quibus verbis pofliimus competenter collige-re q> quamui-, coeli& terra elfentia immutabili? perfeue-ret,& naturarci habeant immortalerò,durabilem & perpetuanti,ipforum tamen fpecies & apparenza exterior,uel lo caliter vel formaliter poteft fa ci liter variari,& ab vno fta-tuin alium tranlmutan. Quod vtique tunc pleniflìmè fiet, quandoin dieìudiciiindueturforma noua,iuxtaillud.Vidi ccelum noutim,& terram nouam.Apo.i i.Et quando elenié tis purgati■> introducetur claritasin utroque & quia corpo rafia fpii ìtualibus defermunt,itaq> per corporalia &tépo ralla qup videmus,fpiritualia qu® non videntur,cognofcu tur,ideo per iflam cpli & terr® mutationem corporale pof fumus intelligere illam fpiritualem & moralem, de qua in prafenti opufculo aliquid eft traótandum,de qua quidé po teli dici verbum fuperiusallegatum ccelum & terra tranfi-bunt-Ccelum Bnimincpliproprietates& conditiones ,ter ra.i.cuiufcunque maceri® terren® & corruptibilis virtutes &difpofitiones,tranfibunt.i.defenlulitteraliad fpiritualé ìntelligentiam conuertentur.In ifto.n.traóiaculo de cplo & eius partib.f.de co,rporalib.cpleftib.ftellis,pianeti? fignis & orbibus,de tempore,motu& eius partib.aliquideft dicen dum.gcipforum litteralis proprietà?ad fpiritualem torelli gentiam red.u ce oda,Ccelum ergo.Sc terra tranfibunt. In q,-bus verbi? off eiiditur.q» ad iftud opus faciendum cria bteui-terrequiruntur.Requintur.n.q> homo habeat mentis fubli-mitatem,Dei benignitatem,aótus fedulitatem. Requiritur dico mentis fublimitasintelligendo, quia homo debet effe coelum-Dei benignità? intus influendo-Terr-a.Adìus feduli-tas opus exequendo.Tranfibunt.Sitigiturintelleóìiua men tis lublimitas,quoc| oftenditur cum di. Ccelum . Quia ficut ccelum eft altum,ab infimis legregatum,clarum & ftcllislq
Lib. V.	m
centib.urnatum,ficnecefle eftqi ille qui eft expositor tallii, fit ahiis coeleftia contemplando,clarus & perfpicuus fubti liter inrelligendo,ftellis.i.fcientiis ornatus.alios illuftràdo, vt fic ppffit deintelleóìu eius & ratione eius dici illud A po. n.Signum magnum apparuit in caelo, mulieramióta fole, & luna fub pedibus eius,& in capite eius corona ftellarum duodecim.Tali?.n. debet effe fignum per aliprum direótio-nem.In coelo per coeleftium affedìionem. Amifius fple per clariffimam cognitionem.Sub pedib.hfe lunam cornuta p fuperbi® conculcationem.Coronari duodecim ftellis, per fcientiarum &morum ampliationem.Sed notaq> iftsftellg dnr duodecim,quia vere necefieeft expofitorhabeat noti-tiam aliqualem de duodecim fcientijs qrcib.homines vtun-tur.f.de leptem artib.liberalibus,odiano de naturalibus no no de fciétia mora li, decimo de legatis,vndeci mo de canonica,duodecimo de theologica.Et fic dicetur illud Gene.r. Stellas pofuitin firmamento coeli.Sit igit in intelleóìiua mé tis fublimitas.Secundo fit in affedliua influens bomtas^qug oftenditur,cum dickerTerra.Terra.n.eft influentiarum eoe leftium receptiua,virtute quarum diuerfos frudìus ex fe ge nerat&prpducif.Sic voluntas&affeóìio expolitoris dèe Pei influétias & infpirationesrecipere,vt diuerfos fruófus diuerfarum expofitionum poffit aliis parturire. Efa. 55.De-feendit imber & nix de cplo,& inebriar eam,& infundir eà & germinare earn facit.Tertio, requiritur fedulitas in execu tiua,quod oftenditur cum df.Tranfibunt. Tranfireenim lignificar motum , exercitium & laborem, qup re uera funt neceffaria homini qui ad taha vult vacare.Vnde talis debet effe ficut torrens qui raptim tranfit in conuallibus lob é.V-tile eft enim imo edam deledabile& honeftum intalibus negotijslaborare,qu®non folum prsftant complacétiam auribus feti etiam munditiam animab. Dicit ergo ifta mora lis feientia illud Eccl.14. Traufite ad me omnes qui cócupi feitis me,Se àgenerationibus meis adimpIemini.Tranfeun dum eft enim adiftam feientiam propter iniundfam dilige tiam.Tranfite (inquit) ad me.Propter fubiundtam compla-centiam.Concupifqitis.Propter adiunéìam opulenriam.A-dimplemini.Laborandum eft.n.in ifta feientia,‘quia vere ip fa habet virtutemimperatiuam,virtutem deledtatiuam,vir tucem fgcundariiià.Sicutenimdicitur in quodamfe fermo ne,labor,tranfitus,exercitium,diligenza,fedulitas & occu patio,funt multum vtilia fi fiat bopa.Vnde dicitur quenda. fapientem dixiffeqi honelìus l.ibor eft human® vitjfida cu ftodia,dormienti? natur® ftimulus, topici caloris lima, fu-perfluitatis confumptio, vitiorum fuga,morborum mors, languorum medicina,lucrum operisi, ìuuentutis debitum, adolefcenti® difciphna,feneótutis gaudium,falutis adiuto rium,.nutrici? omnium malorum fcilicet otij,inimica. La-boraboigitur in gemitìi meo,& circa inftans opufculum cum dihgentia vigijabo, feiens, iuxta fententiam fapien-tis,quòdex bonislaboribusfrutìuseft gloriofus. Ipfe ergo qui pro nobifqum laborando de Paradifo ad mundutn tranfiit,qui ficut terra labore? fubijt,qui ficut coelum, motum & laborem exercuit bonos, virtus & gloria in fecula feculorum.Amen.
LIBER Q^V I N T V S in quo agitur de his, qu? pertinent ad cadi & corporum cceleitium naturami ad temporum variationem. Capitulum. 1.
VNDVS eftvniuerfitas creatura™,cóglo- i tain fpherxmodum fecundum Martianum. Dicitur.n.mundus ccelum cum omnibus fuis contends.Et habet mundus duas partes.f.pri ma qu® eft incorruptibilis, & immutabili?, quxincipità fphera lunato furfum .Secun
daeft corruptibilis & variabilis,quaincipità fphera igni? vfque deorfum.f.ad centrumcerrx.Prima pars habet coeló. cum ftellis, totem &lunam, cumcfteris planetis. Secunda hét ignem,aeiem,aquam & terram,cum auibus,animalib. herbis