Pars 11.
na pertinent , operata? : manifeftum eft e'tiam il-lam operationem juxta dittar» perfettffftmum cau-fandi modum refpettu fuoium omnium effettuar» effì-cacem effe, Verba autem libelli fic fonant. Qua-dragefima & efficactffmà ratio eft qua. fumitur ex univerfalt Dei operatione tanquam prima & univer-(alù caufa , primi f motorie refpettu omnium effettuar» & motuum procedentiam a quibufcanque cau s fècundis , omnes enim effettui Dette producit perfetttffìmo catif.alitati modo, td eft tanquam caufa fimpìiciter $ principaliter. operans ,.five.per cau-(u fecundas naturales , fìve per liberai operetur. Cam igiturfub universali operatone contineatur ope-, ratio gratta per Chriftam qua felli ce t in nobii ea qua ad falutem pertinent , operatur , mafifnm efi etiam illam operatone!» juxta pradtttam perfettiff-mum caufandi modum refpettu fuorum omnium effe-ttuum efficacem effe. In quibus, prima unitario eft, quod ubi graviffimus Dofior dicit ( fupremaQfub-ftituatur ( univerfalis ) quòd licet poffìt lumi fìc ut caufa univerfalis & fuprema fint ezdem ; retinendum tamen fuit vocabulum à fuo alidore difiatum. Deinde caufa fuprema plusaliquid innuit quam caufa univerfalis*, cura non repugnét caufa; univerfali qua: non eft fuprema determinati à caula particolari , repugnet autem,caufe fu-premrE determinar! ab inferiori. Si en.i.m;eft fuprema , ergo eft fuprà omnes , ideòque omnes funt illi fubjefiz , ipfaautemnulli. Ex co autem quod fit univerfalis,hoc przcisè non fequitur,cum univerfalisuttalisea fit qua: ad multosparticula-res effefius fpecie diftinfips, fe extendit , live à caufis medijs pendeat , fi ve non. Sic fol cft caufa univerfalis etiamlì pendeat ab his inferioribus. Secunda murario , eft. hujus fententiz omiflìo ( neque enim in tota creatura- Deus alios quidem effefiusproducit caufalitate quidem Phyiicà, alios vero caufalitate morali , fed, ) Hzc autem fen-tentia plurimum habet roboris contra opinio-nem omittentium. Si enim Deus non producit effefius aliquos quidem caufalitate phy fica , alios vero caufalitate morali , fedomnes omninpeaufà-litate phyfica , ergo quando Deus per gratile luzefficaciam operatili-in nobis opera noftra, non operatu r illa per efficaciam moralem , fi ve per nudas illuftrationes & fiiafipnes qongruas , fed phyfica ac reali caufalitate , Ceu ut, loquitur idem graviflìmus Dofior perfefiiflimo caufalitatis modo. Quem modum explicans difii libelli autìor (ideft inquit) tamquam fimpìiciter& principali-ter operans. Verum hic. eft tertia eaque notabilis immutatio : Dofiorenim tic habet idetttamqaam caufa pnnctpaliter & primo operarli. Ifta autem longèdiverfa funt, cum citatorilleadmittatDeum fimpìiciter & principaliter operari , neget autem quod primo; & quiariegatquod i.operetur,ideo illud i. mutavit in fimpìiciter. Si reipondeatur verba ut aliò pertinentia fuiffecitata ideòque tede potuiffe illa omitti. Rejpondeo verba tanti Do-doris non debuiffe mutile citari,omiffìs przfertim illis qua: materiato controverfam confirmant plurimum. Sed hzc iufficiant., difianon in.repre-henfionem pedona: cujufquani , fed in magiftri mei defenfionem, & malìe citationis detedionem, neleflor.verbis allegatis depeptus arbitretur ,prz-difium Dodorem fentire quòd Deus principaliter quidemoperetur,fednon primo.Quodautéprimo operetur probabit noftra tertia ratio qua: tahseft.
B 3	ÀR-
<Art. III.
corporeo,Ccut licetab inferioribus afeenderead A Chrtftumquaìnnobis , eaqaaadfalutemvitaater-fuperiora , ita licet argumentari ab eo quod eft primum movens corporeum movens omnia cor-pora , adillud quodeft primum movensomnium agentium fecundorum movens omnia fecunda agentia.
Articulus III.
SEcunda ratio qua Theologi & Philofophi concludere folent Deum effe,eft talis. Omne quod movetur ab alio movetur : mhil enim movetur nifi fecundùm quod eft in potentiaad illud ad quod movetur : movet autem altquid fecundùm quod eft attu. Movere enim nihtl aliud eft quam edu cere alt-quid de potentia in attum. De por entra autem non po-teft aliquid reduci in attum nifi per altquod ens in B attuto. Non eft autem pojftbtle ut idem fit fimuìin attu & in potentia fecundùm idem, (ed fecundùm di-verfafScJmpofftbile cft ergo quod fecundùm idem & eodem modo altquid fit movens & motum , velquod moveat [eipfum : omne ergo quod movetur oportet ab alio moveri. Si ergo id a quo movetur , moveatur , oportet & ipfum ab alio moveri; & illud ab alio : hic autem non eft procedere in mfinitum-.quia fic non effet altquodprimum movens , & per confequens nec ali-quodaltud movens , quia moventta fecunda non mo-2 Age- Veùt nifi per hoc qupdfunt mot a.à primo movente, fitta non cut bttculus non movetur nifi per hoc quod eft motta ù movent manu ■' ergo neceffe eft deventre ad altquod primum nifi mo- movens > A n'Al° movetur., SS hoc omnes, intelli-taaori- Sunt ddeum. Ita ratiocinacur S Thom.i .p.quzft.2. art.3. & lib.i. contraGent.cap i ;.Item opufe.3. cap. 3. qui concludit cap.4.Deum moventem omnia effe immobilem. His adde quod D. Auguft. lib. j. de Gencfi ad litteram capite zo. de Deo .dicit quòd movet occuhdpotentid univerjam creatu-ram fuam. Et lib.8.cap.2o.2l. & z6. Movet per tempus creaturam fpiritualem , movet etiam per tempus & locum creaturam CQrporalem,uteo mota naturas quasintrinfecùs fubftituit etiam extrin-fecus adminiftret. Valde ergo appofitè loquuntur qui Deum ideòmotorem appellant , qui movet cantera moventia , quandoquidem iueo ferra,one noniolùmfequanturPhilofophosfedetiam Theo- Q logos,imo & Theologorum Principes SS.Auguft. • & Thom. Cum hac autem fecunda ratione fere coincidit ea quam eximius Dominus Magifter nofter Guilielmus Eftius adfert prò rationequa-dragefima ad probàndum efficaciam grati® Dei non effe moralem & fiiaforiam.fed realem & Phyfi-cam. Cujiis verba fub nomine Doétorisgraviffìmi citata leguntur in quodam libelloanonymppua-ci nupér impreffo , fed.quia longè aliterhabent diflata qiiae ego & alij illius graviflìmi Doéìoris dilcipulifcripfimus , quam in eodem libello reci-tentur : Ideo & Magiftri mei confulenshonori,& lententiarum veritati & integritati ftudens, muta-tionem & omiflìonem Verbor.um paucis indicabo. g Ejus difiata fic habent. Quadragefima eaif ultima ac effìcaciffma f fc. ratio e/T) ex untverfali operattone Dei tanquamprima ac fuprema caufa primique mo-toris refpettu omnium effettuar» motuum proce-dentium a qutbufcunque caufis fecundts: Neque enim in tota creatura Deus alios quidem e fetta s producit caufalitate quidem phyfica, alios vero caufalitate morali , fed omnes omntvo effettus producitperfettijfimo caufalitatis modo. i. tanquam caufa principaliter primo operans, i,ve per caufiu fecu&du naturales fi-veper hberas operetur. Cum igttsir fub univerfali operatone Dei contineatur operano gratùe ejus per
Sylv.de mottoneprimi motorie.