Pars IL
A R T I C U L u S IV.	J
OMìie movens priùs natura movét quam mobile fit motumfed Deùs eft movens & caulatfecundar funtab éo mobilcs; ergo prius natura easmovet quam movéanturratqui Deus non movet easutdiftans abillis,cum rebus omnibus fit intime praeféns \& in omni operante operetut quali interius cxifterts, ergo fic movet ut àlias tangat àc in eas irifluat. Minor jam fatispròbata APovens eli » Major eft Philofophi libro 4. Metaphyftèxt-. eftprius 23. dicentis quod movens natura prius eft moto : moto. & probatut partim ex eo quod fupra attulimus ex libro 3. contra Gent. cap 149. Aftotio moventi! pracedit motum mobili: rationi £5 caufa. Partim ex eoquodl. partequteftione 82. articolo 3. ad 2. B Mottvum dicitur elle prius mobili & attivar» prius pafftvo : partim etiam hoc afgumento. Movens dicitur quod movet,fimul Operans quod fimul opé-ratur, fimul agens quod fimul agit, ergo prìmurh agens eft quod primo agtt & primum movens quod primo movét : qux confcquentia ih lócis Dialeéticis manifeftè fundattir. Si dìcas Deum elle primum movens qùatenus ab ihitiovirtutem dediti corìtra faciuùt^éàqùi fbpra diximus, & infet-per hoc argumentum : Hujus aóìus individui qui jam fit cum ante non fierct, Deus eft primum agens,& rèfpééfe cauli/ècund£pi-immri mOvens, cum tamen non effet hujus aclus àgèns nec riio'-Vens(ideoque ncc primo agens aut primo movens) f quando aétus non fiébat : ergo jam quando fit primo movet ac i. agit ali,ter quam dando virtutétth Quare enim cenfebitur nuhc primùm agens hujus aéàus potius quam ante nifi quia nutic primo agit effetìum quem anteìion agebat ? Priterea confirmatur hocidem ex 1.2 .quxftione 113 < arti-culo 6. & 8. ubi S. Thomas clariffimèdocet omne movens èffe priùs mobili. Nàm articulo 6. fic hà-bet. Inquoltbet motu quo altquid ab altero movetur triarequiruntur. Primo qutdete'mbtioipfitto Moventi). Secando motte mobilù. Tòrtili cònfumimatib teo-
Aftoveni tu s.live pervertilo ad/Ww. Art.interri 8. fic,Z« quo-eft prius libet motte naturali, primum eft motto ipftus moven-mobili. tis : (ecundnmdatemeft difpofitio materia ftvemotus ] ipftus mobtlis, ultimar» vera eft finis vel terminus motus ad quem terminatur motto moventi!. Quid clarius? Nunquid aperte dicit motum moventis effe priórem motu mobilis ? Sed & hoc aliunde probatur.Omnis caufa eft natura prior fuo effeótu: omne movens refpeéhi mobilis eft caufa , ergo omne movens refpetìu mobilis eft prius natura, non dico prius dignitate , ne refpondeatur effe prius,quia dignius,qui eft quartus modus prioris : fed dico prius natura leu caufalitate juxta quin-tum modum prioris. Hinc eft quod B.Tho. difìo art.8.q.i 13.probetmotumliberi arbitri)in Dèu precedere motum liberiarbitrij inpeccatum, co quod fit caufa & ratio ejus. Nonintelligimus au-tem hìc prius & pofterius natura co modo quafi 'fini affignandaduo natura inftantia, in quorum uno movens fit prius, & in altero mobile fit pofterius rfedintelligimus prius & pofterius natura feu
• caufalitate eo modo quo caufa ut caufa eft natura prior fuo effeétu, etiamfi éodem unico inftanti caufa fit àc etiam effetìus , ficut etiam contingit in illis qua; fiunt in inftanti. Sic elevatio Polis eft prior die , jugulatio prior morte, infufio anima; rationalis prior animatione, & utexemplo Ari-ftotelisutamur, reseli natura prior orationeq use à re denominatur , & eft vera , eo quod res fit
Art. IP.
caufa veritàtis orationis , non contra. Et liarc natura; prioritas iriVénitùt1 inter caufàs plures fimùl tempore caufàrites, etiam rèfpt&u ejuldèm effètìus, qliandouna eft alteri caufa cur effedtum illum producat. Nequé enim verum eft quod à quibufdam dicitur, prioritatem hanc peti debere ex effetìu includente diftintìionem entitatum , fed peti débet ex ipfis Gaufis qUartìfir una cOt altèri caufa operandi:. Deus enim non fekwri eft prior fole illuminante , quia- illuminatió fit eia-titas diftinda à fòle, fed Deità ut- per folem prò* ducens illùmi'natiohem prius natura rllamprodù-cit quam fól , quia eft foli caufa ceri* ilfeminet ac illùminationem producat. Sirnilitcf Deus quàmlibèt cCeàturam movens ad opcràtion'em, prius natura móvèt quam ipfa m'oveàtur , quia Deus éft illicaufa movendi. Nam juxta D.Thom. lib. 1 .contra Gèhc.cap. 13. ìn movetetbte & motis ordinati! quorum unum per ordtnem movetur ab alio, primum eft caufa movendi omnibus alos. Ex quibus lìc ulteriùs argutnenfor , à qilò femove-tur pars definitionis remóvetut defirtitum , fed pars definitionis fimul natura, removetur à Deo & caufisfécundis Operantibus : èrgo réfnOvetur & definitimi) ideoqùe non fimul naturaoperatitiìr. Minorprobatur, quia ih defifiitióne fimul natura Philofophus addit haric pdrtèm , & néùtiùm eft alteri caufa cur fit Cap. 17. lib.categor. A tqui Deùs eftcàufis fecuhdis operantibus caufa cur fintopc-rantés : ergo pars illa non eis convenit Minor jam probàta eft ex B. Thom. & eft mànifcfta fi cògitemus Déum Omnium rerùm effe Caufam, non folum effendi fed & agendi ; & fi repetamus éa quibuS dotuimus Deum moVere , applicare, excitare, impèllere, & determinare caufam fccùn-dam.Hìc enim effe nOh poffuht fiifl Deus compa» retur ad omnia moventia ficut movens ad motum, & ficut caufa ad effèdum. ObjiciUnt tamen aliqùi: Licèi Deus dici poffit Caufa ,quód Caufa fecundà agat,«érti poreft tamen universe dici caufa cur agat , fit enim licerti omùés aQus etiam peccati inDeum ut caufam refendere, dicendo ) ego difputo quia Deus vult &ab xtern-o eflìca-citer décrevit j tu curriS,qùia Deus v^lt : file odit, blafphemat, &:c. quia Deùs Vult : idtòque potius dicendum eft , quod Déùs agat quia vo-luntas agit quam contra. ‘Reffrbndeo effe abfur- Non diffimum quod Deus aliquid agat quia voluntas ideo creata agit , prxfertim fi de falutaribus Operibus j)eut fermo fit,de quibus loquiturBellaCm. hoc afferens agit lib.4.degratia&lib,arbitrio cap. 15. Uhde&quiavo'-recentiores quidam ejufdem cum co ’inftituti luntaf folum loquunturde:òperiibus malis & indiftèren- agit. tibùs , etiam in hoc à fuodódoTC diffenvientes. Oportét enim feire quod volùritas Dei ifellàrn caufam habeat, ut docetD.Thb.-i.p.qu.fq.art.y.
£ ipfa autem fit omnium return caufa prima. Linde B.Thom. ex Aug. fic loquitur lib. 3 . contra Gcnt„ -cap.97. Non nifilDei voluntte eft Caufaprima fani-tatis (Sagritudinis, pramiòram utquepoenarum^ra-tìarumatqueretributionum.V.vt .p.qutèft. 19.art:y. cumfimilem huicóbjeclionem fibi formàflèt ar-gumento fecundo diceiis : SPvoluntatis ejus-nulla fit caufa, non oportebit in omnibus'tebusitaturaltbìts aliam quarere nififolam voluntatem dtvinam, quia feilieet licebit omnes effedus in eam trtCaufam icfundere: non refpondet negando omniareduci in Deum ut caufam ; fed, cum Velit Deus, inquit, effeblus fic effe ut ex caufis cirtis proveniate ad hoc quod