ו
147	Difo• IV• Part. III. de caúía efficiente.	148
quseq; agunt in propria virtute, in quo differunt ab inftrumentalibus, ficq; ignis producens aliû ignem inftupa, dicitur effe eiuscaufa vniuoca; caufa vero principalis æquiuocaeft, quæinfua propria virtute producit effeZum.non tamen effeZum fimilis natu-ræ fecum: fie fol propria fuá virtute eminentiali pro. ducit calorem, licet non fit formaliter calidus : at caufa inftrumentalis eft ea, ejuanon operatur infitta propriâvirtute.fidtn ■virtute alterine : fie ferra feindit lignum in virtute hominis dirigentis ferram, <& di-Za definitio conuenit non modo principalibus, fed etiaminftrumentalibus caufis,nam etiam fuomodo caufæ inftrumentales funt principili motûs, & quie. tis, nimirum primum principium inftrumentale, hoc eft primum in fuo genere.
8 .־""א׳.	Quæriturfecundo. Quænam fiteaufalitas caufæ
,^'/^“^’'effiäenfis? exiftimantSoncinasj.A/er.^.^ & lauel-tfficfntf. lus ibidem caufalitatem caufæ efficientis in eo præ-cisèconfiftere, quòd det effe fuo effeZui. Fonfeca/. Met. ej.13.febl. 3■ dicit caufalitatem caufæ efficientis confiftere inaliquomodo intrinfeco rei adueniente.
Refpondeo tamen cum communiori opinione rconfiftere in aZione. Probatur contra Soncinatem : Illud non eft caufalitas caufæ efficientis, quod non diftinguiteaufam efficientem ab alijs caufis : fed ex eo quod caufa efficiens det effe fuo effeZui, non di-ftinguiturabalijscaufis; quia etiam aliæ caufæ dant elfe fuo effeZui, ergoinhocnonconfiftit caufalitas
caufæ efficientis, ergo in aZione.
Probatur vero contra Fonfecá : caufalitas cau-fæ efficientis in aZu fecundo debet diftingui ab i pia caufa: fed modus reiintrinfecusnondiftinguiturà re modificata, ergo caufæ efficientis caufalitas non eft modus intrinfecus ipfius efficientis. Deinde Deus eft vera caufa efficiens, & tamen nullus modus in. trinfecus ipfi aduenit, ergo confiftitin aZione.
Probatur id direZè: Illud eft caufalitas alicuius Caufæ, per quod caufa conftituituraZu caufa : fed per aZionem caufa efficiens, & non per aliquid aliud conftituituraZu caufa, quia polita aZione caufa ef. Sciens eft aZu caufa, remotáq; aZione non eft cau. liaZu. Secundo Caufalitas caufæ efficientis eft id ra. rione cuius immediate producitur effeZus; fedra. rione aZionis producitur effeZus, ergo &c.
Quidnam vero debeat intelligi per aZionem, an ille motus, qui intercedit inter caufam, & effe-Zum, an relatio extrinfecùs adueniens, determina, mus, in Metaph. difi. deachone drpajfione.
Oif. finfi Obijcit Fonfeca contra refponfionem : Caula, litas caufæ materialis, & formalis confiftit in aliquo modo intrinfeco, ergo & fimiliter caufalitas caufæ efficientis.
<5?•	Refpon, tranfeat antecedens, nego tamen con-
fequentiam,nam eft difparitas, ideò enim caufa ma-terialis,& formalis habent modos intrinfeco! fecun. dùm Communem opinionem pro fuis caufalitati. bus,quia funt formae intrinfecæ,ergo quia caufa effi. ciens, & finalis funt caufæ extrinfecæ, debebunt ha-bere pro fuis caufalitatibus modos extrinfecos, cu-ìufmodieft aZio.
•íf. fictio.	Obijciturfecundò : Caufalitas debet effe diftin-
ZaabeffeZu, fed aZio noneftdiftinZaà re produ. Za} Item Deus eft vera caufa efficiens ad extra, & tamen non agit per veram aZionem.
Refpondeo negando aZionem non effe diftin-Zam*beffeZu;præfertimin via Scoti, in qua ambu. lua\1s in Metaph. quoad hoe, cùm enim dicat aZio. sem effe refpeZum illum extrinfecùs aduenientem,
certum eft, quòdaZio diftinguaturab effeZu 5 In via quoque Thomiftarum aZio formaliter fumpta diftinguiturà re produca. Ad aliud die Deumage-re ad extra etiam actione, fed inftantaneâ.
Quzriiar tertio. An tantummodo Deus pro ^‘5■’׳״ ducat effectus, an etiam ca ufe creatæ aliquid effici ant ? fuerunt quidam vt Alliacenfisz» 4difl.t. art. 4 dicentes caufas creatas nihil omnino operari, fed^'J,״? Deum ad earum præfentiam omnia præftare.
Refpondeo tamen cum torrente Philofopho-rum, & Theologorum, quòd non modo Deus fed & caufæ fecundæ efficiant effeZus fuos : Id ipfum eui-dentiffimè indicant illa verba Genefeos, Germinet terraberbam ■virentem iuxtetgenuißuum,G‘c. Ratio vero talis eft: Illud agens producit effeffum, cuief-feâusattribuitur, &affimilatur, fed effeclusattri. buitur,affimilatùrqjcaufæfecunda,ergo caufa fe-eunda concurrit effeZiuè ad produZionemeffeclûs,
& in hisconueniunt omnes recentiores.
Suppofito ergo quod caufæ fecundae producant effeZus fuos, in cötrouerfiâ reuocatur, an folæ can-fæ fecundæ concurrant ad produzione fui effeZus, an vero Deus cum illis concurrat ? fed hoc fpeciali. ter, & prolixe fequenti partitionedifeutiendum eft.
Partitio IV•
An Dem Concurrat cum caußs fecundi¿? xEmifopita iacebat praefens difficultas præteritis *"*faeculis, fed abannis aliquibus cæpit diligentius proponi atque agitari, quare non erit abs re in ea examinanda immorari, de ea vero agunt Theol.pri-ma farte circa qusfi. ¡03. aut /e/. aut /. 2. circa ף. !oc¡.
Item inficundo•fient ent. circa diftintt. 1. aut difimEl.37. Philofophi vero »! 2. Phgficorum traZatu de cauta efficiente: neque hos, neque illos, præ multitudine adduco.
Communis opinio eft Deum concurrere cum caufis fecundis ad omnes earum aZiones,id vero ne. gat Durand: in 2. difl. i.ejusfi ;. & difi-37. qusfl. prima & Aureolus in 2 difi. 38. qusft. ■unica, art. 1.
Sic procedemus. 7»/.C/ypea: Afièremus ratio-nes, quibus folet immediatus ftabiliri concurfus Dei cum caußs fecundis. In ficundo rationes eum non admittentium. IntertioClypeo rationibuspr/m CZy-fei refpondebitur. In quarto rationibusfecundi : de-nique feremusiudicium duabus refolutionibus. In prima quid poffit dici circa admiffionem , aut non admiffionem indicabimus: In fecunda pofito, quòd detur ille concurfus , inquiremus, an deberet effe præuius, velanfufficeret eum dicere fimultaneum ? afferemus argumenta vtriufq; partis, id eft tam pro determinante, quam pro fimultaneo concurfu eá-quefoluemus.
Clypevs Primvs.
"Rationes ,quibus probat urT?) eum concur-rere immediate cumcaußsßcundis
ad earum actiones.
J? Euerendus Pater Raynaudus in examine nous, *?«״> Theologis contra Sequanum Theologum Pro-bat primo ex authoritate fere triginta Theolo riíuejr j gorum Scholafticorum tam fui, quàm aliorum‘X ordinum : Item authoritate Philofophorum Ethni . immed eorum , & quorundam Recentiorum, quorum“”? nonnulli opinionem Durandi, «St Aureoli vt er. «XÍ roneam,ahj falten» vt errori vicinam, aln vtcon.״" r.'
trariam