EXPOSITIONIS EPIST
G cnimmortuuseft,adidpertinetquòd eft filius Da« uid: inquantum autem refurrexit à mortuis, ad id q> eft filius dei,& dominus ipfiusDauid,ficut alibi idem i.Cor.15. Apoftolus dicit,Nam & fi mortuus eft ex informità« te,fed viuit in virtute dei: vt infirmitas pertineat ad Dauid,vita vero aeterna ad virtute dei.Ideoqiin his ipfis verbis dominumfuum defignat eum Dauid di« Pfal.iop. cens,Dixit dominus domino meo,fede ad dextcram mcam, Donee ponà inimicostuosfubpedibus tins. Ex co erri quòd refurrexit à mortuis, fedet ad dexte« ram patris.Praedeftinatii ergo ex refurreftione mot tuorum,vt federet ad dexteram patris,videns in fpi-ritu Dauid,non auderet dicere folium fuum,fed domi num fuum. V nde & confequenter hic adiungit, Iefu Chrifti domini noftrùpoftcaquà dixit, ex refurreftio» ne mortuorir.tanqtiàadmonés vndeillu Dauid dnm fuum potius quàm folium effe teftatus fit:non autem aiteum praedeftinatum à mortuis,fed ex refurreftio» ne mortuorum. No enim refurreftione ipfa fua filius apparet,de propria illa 8i eminétiffima dignitate qua etiam eft caput Ecclefiae,cum Si casieri mortui refut refturifint: fed filius dei praedeftinatus eft quodam H pricipatu refurreftionis,quia ex refurreftione ommu mortuorum ipfe praedeftinatus eft:id eft, vt prae cae» ten's 8i ante caeterosrefurgeretdefignatus.Vt quod hiepofitum eft,filius dei,cum dixiffet,predeftinatus eft,ad documentum valeattantae fublimitatis.'Non enim fic praedeftinari oportuit,nifi fi'lium dei fecun« dum quod eft etiam caput Ecclefiae, vnde ilium alio CoTx loco primogenitum ex mortuis appellat. Eum enim decebat venire ad iudicium refurgentium,qiriprecef» ferat ad exemplum:neq5 ad exemplum omnium refut gentium,fed ad exemplum eorum qui ficrefurreftus ri funt, vt cum ilio viuant 8i regnét in fempiternum, quorum etiam'caput eft,tanquam corporis fui.Ex ips forum enim refurreftione etià pr® deftinatus eft,vt ip fis princeps fieret:casterorum autem in fua códitionc lefurgentium'non princeps,fed iudex eft.Nó itaqj ex illora mortuoru refurreftione praedeftinatus eft quos eft damnaturus.Predeftinatum enim effe exrcfurre fìione mortuorum, vtpraecederet refurreftione mor« tuorum,vultintelligi Apoftolus.Hos autem pr^cef* fit,qui ad ipfum ccriefte regnum quò eos prasceffit fe» cuturi funt. Propter quod non ait, qui praedeftinatus eft filius dei exrefurreftione mortuorum Iefus Chri ftus dominus nofterffed, ex refurreftióe mortuorum I Iefu Chrifti domini noftri.Tanquà fi diccret,qui pre« deftinatus eft filius dei ex refurreftione mortuorum fuoriimthoc eft,ad fe pertinétium in vitam aeternam: velut fi interrogaretur,quorum mortuorum, 8i refpó deret,ipfius Iefu Chrifti dni noftri. Ex refurreftione enim casterorum mortuorum non eft praedeftinatus, quos non praeceffit ad gloriam vitae aeternae,nó vtiqi fecuturos,quoniam ad pcenas fuas impij refurrefturi funt. Ergo file tanquam filius dei vnigenitus, etiam primogenitus ex mortuis praedeftinatus eft,ex refut reftione mortuorù.Quorum mortuorum, nifi domi« ni noftri Iefu Chrifti.¿Per qué accepimus,inquit,gra tiam Si apoftolatum.Gratià cum omnibus fidelibus, apoftolatum autem non cum omnibus. Et ideo fi tà« tummodo apoftolatum fe diceret accepiffe, ingratus extitiffet gratiae,qua illi peccata dimiffa funtitanquà enim mentis priorum operum accepiffe apoftolatum videretur.O prime itaque tenet ordinem cauf^,vt ne« mo audeat dicere vitae prioris meritis fe ad Euange» lium effe perduftum: quando nec ipfi Apoftoli, qui caeteris membris poft caput corporis fupereminent, accipere apoftolatum proprie potuiffent, nifi prius communiter cum caeteris gratiam quae peccatores fa» nat Siiuftificataccepiffent.Quod autem fubiungit, Ad obediendum fi'dei in omnibus gentibus pro no« mine cùistad hoc dicit apoftolatum fe accepiffe, vt
ole ad romanos obediatirrfideipronominedomininoftrilefu Cfiti« K fìùhoc eft, vt credant omnes in Chrifto,& fignentnr in eius nomine qui falui effecupiunt. Quam falutem non folisludaeis,ficut nonnulli qui ex ipfis credide« rant arbitrabantur,veniffe iam oftédit cum ait,In om mbus gentibus, in quibus eftis, inquit, Si vos vocati Iefu Chrifti,id eft,vt & vos fitis eius Iefu Chrifti,qui omnium gentium falus eft,quanquam non in nume» roludaeorum,fed in numero caeterarum gentium fi« tis irnienti. Hucufque dixit ipfe quis effet qui fcribit epiftolam.Eft enim qui fcribit epiftolam,Paulus fer« uuslefu Chrifti,vocatus Apoftolus,fegregatus in Euangelium dei. Sed quia occurrebat, quod Euan» geliumirefpondit,quod ante promiferat per Prophe tas fuos,in fcripturis fanftis,de fi'lio fuo. Item quia oc currebat, de quo fìlio fuo£ refpondit, qui faftus eft ei exfemine Dauid fecundum carnem, quipraedeftina« tus eft filiusdei in virtute fecundum fpiritumfantti« ficationis ex refurreftione mortuorum, domininoftri Iefu Chrifti.Et quali diceretur, quomodo tu ad eum pertines?refpondit,Per quem accepimus gratiam,Si	<
apoftolatum, ad obediendum fi'dei in omnibus gen tibuspro nomineeius.Item quali diceretur,Qui» igi T2 turcaufa eft vt fcribas ad nos£ refpondit, In quibus eftis & vos vocati Iefu Chrifti. Nunc deinde adiun» git ex more epiftol? quibus fcribat,Omnibus^'nquit, qui funt Romaedileftis dei,vocatis fanttis,etiam hic fignifi'cauit benignitatem dei potius quàm meritum illorum. Non enim ait, diligentibus deum: fed, dile« fìis dei.Prior enim dilexit nos ante omnia merita,vt Si nos eum diletti diligeremus. Inde etiam addidit, vocatis fanttis,. Quanquam enim libi quis tribuat quòdvocanti obtemperat,nemopoteft fibi tribuerc quod vocatus eft. Vocatis autem fanttis, non ita in« telligendum eft,tanquam ideo vocati fini, quia fantti erant: fed ideo fantti effetti, quia vocati funt. Refìat ergo vt falutem dicat,vt compleatur vfitatum epifto« lae principium,tanquamilleillis falutem; prò eoau* tem ac fi diceret falutem,'Grafia vobis, inquit, 8i pax à deo patre noftro, Si domino Iefu Chrifto.Nó enim omnis grafia eft à deo.Nam Si iudices mali pr^bent gratiam in’accipiendis perfonis aliquacupiditateille* fti,aut timore perterriti.Neque omnis pax dei eft vel ab ilio,vnde ipfe dominus difeernens ait,Pacem meà Ioajn.I^ do vobis:adiungens etiam Si dicens, non fe talem pa cem dare qualem dat hic mundus. Grafia eft ergo à deo patre,& domino noftro Iefu Chrifto, qua nobis M peccata remittuntur,quibus aduerlàbamurdeo.Pax vero ipfa qua reconciliamur deo. Cum enim per gra» tiam remiffis peccatis abfumptae fuerint inimicitia?, reftat vt pace adhaereamus illi a quo nos fola pecca* ta dirimebant. Sicut Propheta dicit,Non grauabit Efa.J?» aurem vt non audiat,fed peccata veftra inter vos Si deum feparant. Quibus remiffis per (idem domi» ni noftri Iefu Chrifti,nullafeparatione interuenien* te pax erit. Fortaffe autem quifque miretur, quomo» do intelligenda fit iuftitiaiudicisdei,cum gratiam praebet ignofeendo peccatis. Sed hoc piane iuftum eft apud deum,quia vere iuftum eft, vt ij quos pecca» torumfuorum pcenitet,eo tempore quo nondum poe narum manifeftus terror apparet,mifericorditer fepa rétur ab eis qui defenfiones peccatorum Juorum per» tfnaciterexquirentes,nulla poenitentia corrigi volut. Iniuftum eft enim vt cum his illi ad confortami pce« naie copulentur,qui vocantem deum non fpreuerunt, Si peccantesdifplicuerunt fibi,[vtquemadmodum ¿1» le peccata eorum, fic etiam ipfi odiffent fua. Ea enim demum eft humane iuftitiae difciplina,non in fe ama« re,nifi quod dei eft,& odiffe quod proprium eft :nec ap probare peccai a fua, nec in eisalium improbare,fed feipfum,nec putare fatis libi effe vt fua peccata dilpli« ceant, nifi etiam vigilantiffima deinceps intentionc vitentur»