4 וP	Caput primurn. Veríiculus I ì$o
Tullius
fpecjficc
iumptæ
5 ciretùwn nihil eft ,r/ifttefcire hocfetat alter? ל
« sit pulchrum eft digito rn1tnftrari,& dicter hic eft.
Vel vt aliquod prtemiumaffequerentiir, & fefe infinuarent in alicuius gratiam, vel vt fibipfis fa-tis facerent, adeout in (eipfis fuiim y bimum. finem conftituerent, quod eft fumma peruerfitas : aut fi qui forte femel ob meram virtutis boneftatem e-gerunt nonnihil , in alia plurima vitia prolapfos fuiffe,fed de virtutis pulchritudine alias inuefti-gandum , an ob folam eius gratiam licite poffimus operari , itaut attionem noftram non referamus vlterius in Deum ;an id fieri poffit, fiue à fideli, fi-ue ab infideli :an ex fe digna fit, quæ colatur ab homine , &c. nunc enim ad alia abfurda, &in-commoda inferenda venio.
Exiftimovnumquemqiie mihi facilèçonceflu-rum, quod poftulo, videlicet omnem virtutem ita fe habere vt in quibufdam hominibus fit minor, in alijs maior, adeout quidam fint alijs prudentio-res, fapientiores , iuftiores, & fie de cæteris,cum enimeædem contrariorum difeiplinæ fint, idem de virtutibus, atque devitijs afferendum eft, quæ fané maioráfunt in vno , quàm in alio; neque vl-lus fanç mentis negauerit eumprudentionem effe, qui tota vita Rempub. præclarè gubernauit,& ad-miniftrauit omniafapienrer, quàm alium ,quiv-nicum confilium prudentia: fuggefferit, quicquid StoiciapudTullium afferant,& aftruere conen-tur illo parad0XO,o71״/otto a/xapiv^OTTO, paradoxis ’ s<tua''a e^e peccata, & rettè fìtta ; quöd Opinio etiam de vitijs ,atqiie peccatis concludunt : quod Stoicoiú. quianon parum Atheis fa.uerevidetur, hic difeu-tiam ,breuitertanien. infantiseli, & omnis fa-pientiæ, atque fGientiæ.ignarus , qui negar diuer-Non olii- jæ fpecici virtutes ita fe habere, vt vna præftetal-tes funt æ- ter* » quandoquidem vnius obiettami alteronóbi-quales,fed bus effe contingit, ficut&fubiettùm,àqnibus vna prçftat maior ,aut minor excellentia repetenda eft ; præ-alteri etiä terea, co vi ttus aliqua præftantiorrf ft, quo magis adratìonem.accedit, quæ eft cauta ,& radix bu-maniboni; hincenim prudentia cæteris virtuti-, busmorahbusappetitiim perficientibus melior ef-fe dicitur, quia racioneni perficit; ita etiam itiftitia quæ eftin voluntate, reliquis moralibus eftexcel-lentior ; & fortitudo, quæ quamuis fit in volunta-te,à quibufdam in appetitu irafeibili collocatur,ob auxilium, qnod ab eo accipit , vt in obieótum prompte,fortiterque tendat: eft temperantia me-lior ,quæiuuaturà concupifcibili ; quia cæteris minus ad ration; m accedit, & in ea ratio minores fuæ fiamme fcijitillas oftendit, quia in minoribus temperantia inötusfuos rationi fub.ijcit , quàm vel fortitudo , vel iuftitia ; fi quidem fortitudo ta-tioni motum appetitus fubiicit in jis ,quæ ad hior-tem ,atque vitam pertinent ; iuftitia vero non fo-lùm in iis , quæ ad proprium bonum , fed & in iis verfatur , quæ ad alienum pertinent, vndey.Et-hic. cap. i. virtutum pulcherrima dicitur. Pa-ri fere modo fapientia inter intelleâuales regina eft, ob excellentiam obietti, quod eft Deus, feti caufafuprema, per quam velut architettonica de Iuftitiavir. omnibus iudicar. Denique fi de Theologicis ali-tutum pul- quid afferre velimus, quas Athei nec habent, nee chetnma. agnofcunt, praecipuam dignitatem obtinebit cha-litas, non tam propterobiettidiuerfitatem.quàm ob maiorem illius participationem, & cum coco-iunttionem, eft enim de eo quodiamhabetur, vt optime D. Thom. ait. 1.1, quæft. 66, a.ó. cùm ta-
Arifto t.
Sapientia,
D. Thom.
men fides jfit de non vifis ; & ípesdeiis ¡ qua: non-dum habentur.	...
Idem vero probatur de virtutibus Colo nume-rodiuerfis, quales flint duæ temperantia:, quarum ynarn in vno maiorem , in alio minorem e(Te pofle contendo.■; vtenjm ferrum, vellignum alteroca-fidius effe potei! ob calorem intenfiorem, ita vir-tus temperantia? , & alia quæpiam fine moralis,fi-ue intellett11alis,f1ue Theologica,lufcipere poteft incrementum ,vt quis maiori ,quàm antea virtù-te præditus fit. Quod illi conduiront in maiori af-fu.efailione., natura: meliori difpofirione,, iudicio rationis perfpicaciori,aut maiori dono gratia:,qui gradus intenfionis in habitibtìs non admittunt, qualisvideturis, qui fupraa. t. Sed & experien-ria fatis oilendit quofdam & promptius ,& fæ-piùs , & fa.ciliùs opera virtutis exercere , quàm a-lios ; vnde obfecro id fieri poteft , vbi præfertim vtrifque fatis ampla virtutis exercenda: materia fuggeri tur? Quod autem de virtutibus dixi mus,de peccatis è contrario dittum exiftima. Superfunc tela paradoxi retundenda. Eft peccare , tanquam tranfilire lineas; quod cimi feceris,culpa commif-la eft; quàm longe progrediate , cùm femel tran-fieris, adaugendam trànfeundi culpamnil petti-net: ergone Tulli opiniofiffi me concedes eum à li-nea, quam tranfiliit, & ab eaper milliarcreceilìr, non magis dittare, quàm eum, quipaffdm vnum receffìrab eadem?fi hoc tibi videtur abfurdum,vi-de quàm facile ruat argumentum. Perge Tulli. Peccare certe licet nemini; quod autem non licet, idhóc vno tenetur, fi arguitur non licere : id ne.c maius ,núcminus vnquam fieri poteft ., quoniam ineo eft peccatum, finon licuit. Quodfemper v-num,&idem eft, exeo peccata nafeuntur, æqua-lia fint oportet. Egrcgièquidem,nifi fophifticè, & parologic« s : In quo vim tuærationis firamexifti-mas’in eo(credo)quod nemini peccare liceat;quid eft non licere, nunquid teneri ,& obligari, nefa-cias? quis vero neget inter obligationes fi eri pofle, vt vnamagisadftringat ,quàm alia? lege naturali teneris moribundo fuccurfere, fi per te morte fa-cilè vitare poteft; at o'ccurruiit duo, peregrinus ex vna parte ,deinde pater, vrerque in fummo peri-culo conftituitur , nec tamen vtrúmquc ferüare potes; ad quem obfecro lex naturalis te magis im-pellit ?ad peregrinum, an ad patrem ; Ad patrem ianèfigitur (tritt¡us eft obligationis vinculum,quo te lex obligauit, vt patri, quàm alteri luecurreres, igitur tibi minus licet mortem patris, quàm alte,-rius permittere f igitur magis peccas, fi remedium patri deneges. Mitro fexcenra id genUS exempla, v talia, qua: feqauntur ,excutiam.
Arguit ex virtutum æqualitate, vna virfus-eft confentiens cum ratione, & perpetua çonftantia; nihil huic addi poteft , quo magis virtus fit, nihil demi', vt virtutis nomen relinquatur,erenim fi benefafta reite fa£ta funt, & nihil retto rettius, certe ne bono quidem melius quidquam in-ueniri poteftffe qnitur igitur , vt etiam vi-tia fint paria , liquidem 'prauitates animi reite vi-tia dicuntur. Atqui quoniam pares virtutes fune, rette fatta quando à virtutibus ptoficifcuntur, pa-ria effe debent, itemque peccata, quoniam ex vi-tiismanant ,fint aequalia necefle eft.
Noninfimulabo te ,quod 11.1C à Philofophis fumas ,potilis enim ab afophis dixero , & ab iis qui ne quidem à primo limine Pbilofophiam
Duæ virtù-
tes Tolo
numero
.diftinóla:.
feinuicem
perfeótio?.
ne YincMt«
Refellitur . paradoxum Ciceroni**
Ratio S toi-c oium.