• *
117	Caput primum. Verficulus I
Geor.Agri-
cola.
De mari. Ariftotcles.
Delta, Ni-lique donu quid fit. Herodo-
Strabo
Pyramus
fluuiuà.
De Rallen-ha.
Vbimarc
¿xuodaiitj
&cur«
Quoties terra à fir־ mamento cominea tur.
quondam fœcuhdi íteriles-nohhuriqiiam j vel lon-gè minus fertiles effe deprehenduntur. PofTumus etiam ex ipfis fiuuiis hanc veritatem confirmare, qui depreffìora per terræ exaggerationem paula-rim replent,& eleuant, ficut & altiora loca corro-{iene deprimunt; vtin Ligeri condat, qui Galliam præterfluit.Huc referripotefl G eorgius Agricola, qui l.j. de ortu, &caufis fubterraneorum ait mon-tes ab aquarum irtipetu produci. Quod autem de fiuuiis diximus, idem de mati intellige,cuius exag-geratione littora altiora fiunt ,& illud ingrediun-tur,adeouc mare recedere cogatur.Cofirmatur ex Ariftor. I. meteor.c. 14, qui faretur magnam illam Ægypti aggerationem ex arenis,& limoexÆthyo-piæ montibus fimulcum Nilo in maredelabenti-bus effe conflatam, & antiquo littori additam, cui proinde locum mare ceifetit, ideóque hunc terræ cumulum Delta, Nilique donum Herodotus ap-pellauit, quia Nilus terram hanc illuc afportanir. Vide,fi luber,alia regionis Ammoniç,paludis Meo-tidiSjBofphoriqueThracij exempla apud Arid.lo-cocit. Plinius-etiam mare ab Ambraciæ portu 10 millia pafluum,ab Athenarum vero 5.millia recef-fifTe feribit. Adde quod, Strabone tede 1.11, Py-ramus Ciliciæfluuius tantum limum in mate de-ducat,tam ex Cataonia,quàm ex Cilicis campis,Vt de eo hi verfus indar oraculiferipti fine,
Tempus erit rapidis olirn cum Eyrdmus vndis In jeicram veniet congeflo littore Cyprum.
Omitto Rauennam olim in extremo littore fitam, nunc\״erôplurimùm׳àmarididantem:Æduarium Venetum, de quo Blancanus adeò timet, vt Vene-tias ex maritimo loco terredrem factum iri verea-runcúmque per varias arenarum aggerationes ma-fis alueus angudior, & elatior fiat, (èque quotidie magis recipiat, necellàrium effe videtur , damare aliquando fublimari, vt exundet, prout iam in lit-toribus Baltico,Danico,& Hollaudico faólum ed, quæprælongis, & tam altis aggeribus antea non indigebant.
Ex quibus omnibus facillimo negotio Deum ede probamus , cùm enim montes paulatim ab aquis in maris, & fluuiorum concauitates, & in locacampedria deportentur,necefleed, vtmare modo huic, modo alteri terræ fuperficiei fuper-fundatur, & terrà, velini mundi primordiis, inha-bitabilis reddatur : quod fiet,dum terra fuæ figuræ primigenis redituetur,&perfeôlèfphçrica fiet,ac-que tota marinis fluétibus obtegetur. Igiturneuti-quam ab sterno figuram hanc,qua nunc eam affici cernimus, habuit; igitur ex fua natura non illam'fi-guram expetit, igitur non ed ab sterno, alioquin enim montes ab aquis exefi, confuraptique fuif-fenr,cùm in dies ex illis abfumant aliquid.
Age vero quis terræ figuram illam, quam nunc habet, impreflit ? quis eam terræ cura cedo del-lato analogiam, atque xo jpr obferuauit, vt ea fit in-dar puniti refpeótu firmamenti,quodnempe con-tineteius magnitudinem 1744000000000: quod maxime patet ex eo,quod in qualibet tertæ fuper-ficie politi, coeli dimidium æquè videamus, ac fi in orbis terreni per medium abfcifli centro daremus, & dylifolariorum horologiorum horas adeò exa-été indicent, ac fi vertex Ityli in centro terræ exi-derer,cùm tamen fit in fuperficie,atque fuppona-tur elfe in centro; vnde codât terræ femidiametrü, licet milliaribus 3456 ׳,condanrcm,ferè nihil effe,fi cum illo fpatio conferatur, quo firmamentum à met« nobisrecedit- Culobfecro, Athee, terræ diameter
tam pauca milliariaobnnuit,vt 6873 finireturmil- drcunfc . liatibus, & folas bis mille ducentas nonaginta & tiaquann" vnam leucas Gallicas obtineret .? An potiùs ex na- líe. tura fualeucarum Gallicarum,quæ tribus milliari-bus condant,feptem millia ducentas,in fua circuii-ferentia, quàm plûtes, aut potiores requirebat; nufquamfanè, quippe quæ faltem ex æquo con-feruari, & omnibus fuis eíTentialibus, proprietati-biifque frui poterat, fi maiorem peripheriam ha-buifîèt.
Quis ergo hæc omnia pro libito compegit; Vti-nam Athei fequentia Dei verba accuratèperpen-derent, quæ apud lobum c.38. habentur. Accinge Iob.jS. ficntvirlumbostuos,interrogabote,&refpodcmibi.Cbi eras quando ponebam fundamenta terca, indica mihifi habes inteUigentiam. Quis pofuit menfitrat cius ,fi no fi׳, vel quis teten dit fuper eam linea׳, fuper quo bafis illius folidata funt: aut quis demifit lapidem angularem eius.
Cum me laudarent afra matutina, & iubilaret omnes fili) Dei, frc. Quæ ibidem elegàntiflìmè fubiiciun-tur ; Verùm fortè fàtiùs fuerit ex ipfis paganis te-dimonia depromere, quibus Atheiconfundantur, cùm Scripturæfacræ valedixerint, vtin die ludi-cijabijs condemnentur,qui nullo vnquamdiuinæ fidei radio illuftrati fuiife videntur : inter quos vnus pro cæteris fatisfacere poterit Ouidiusl. 1. Ouidiui. metamorph. initio, qui podquam de Ghaoverba fecit,hæc habet:
Sic eratinflabilis tellus, innabilis vada.
Lucis egens aer,nulli fuaforma manebat,
O bflabatque alijs aliud, quia corpore invno
Frigidapugnabantcqlidis ,humentia ficcis, zvhi,ollia cum duris,fine pondere habentiapondus.
Quævero fequuntur, aduerfus Atheum èdiame-tro militant,cùm,authore Deo,poeta fateatur hæc omnia fuis locis conditura ,fuifque limitibus cir-cunfcripta fuiife,
HancDeus fx meliorlitemnatura diremit
N am coelo terras, <¿x terris abficidit vndas,
Et liquidumfpiffificreuit ab aire caelum.,
Qua poflquam euoluit,cœcôq11e exemit aceruo,
Diffidata locis concordi pace ligauit.
Vbi aduerre tam poetas ,quàm Philofophos nata-ræ nomine Deum intellexiife , quod ex Seneca conflat,quem itaLaólantius referti.a. diuin.indit. Laéläciiis. c.g.Melius igitur Seneca omnium Stoicorum acu-riffimus, qui viditnilaliud effe natura, quá Deum.
Ergo,inquit, Deum non laudabimus,cui naturalis cd virtus .?nec enim illam didicit ex vilo. Imo laudabimus, quamuis enim naturalis illa fit, fibiil-lam dedit, quoniam Deus ipfanaturaed. Deinde Ladlantius aduerfus Tullium diiputans pergit.
. Cum igitur ortum rerum tribuis naturi, ac detra-his Deo, in eodem luto hæfitans, verfuram foluis Geta. A quo enim fierimundum negas, ab eodem plane fieri mutato nomine confiteris : lege totum caput,in quo Ciceronem egregie refellit, qui ma-teriam, & elementanonàDeofaila, fedeflê talia
ex natura fua contendebat.	״ .
....	-,	,■ z- vana no-
Alij vero Deum naturam naturarttem;ah|necef- raina
fitatem , quali eiTentiam immobilem exidentem; bus genti-quidam Eimarmenem, & fatum à conferta rerum les «eban-ferie; nonnulli Mœram, feu fortem ,&parcam à rUfî> De“ partitione rerum; alij Pepromenen, quod omnia à Deo terminata fint, adeout interres creatas nihil Eimatme-fit infinitum ¡ Nemefin etiam, quòd omnia cuique ncn• didribuat, & Adraften caufam ineuitabilcm, & Mœram. Æfan quafi dei Sm femper exidentem appellarunt; ^1™'י quapropter vbihifce nominibus gentiles vti vide- Æfan.