¡¡! i "
Mundus
nauifimi-
lis.
2¡ú	Quæft.& Comment.in Cenefim.	20י
Dic, amabo, nunquid humanum corpus naurgio limile videtur, quod eo nobilius eft.quomeliùs progreditur, & pro voluntate huc illuc'non folúm per terram,fed & per mare, & peracrem ambulat■ cuius taihen reitorem nunquam vidifti, quem fi nenas, tuam animam, principem hominis partem nenas.Itaque concludas oportet mundum hunc ab aliquo regi, cui quodammodo fit anima noftrau-milis, oui renerà fit, minime tamen videatur. Sed nec fuæ mundo pattes défunt, quas, ni fallor, fatis
fu práq; retulimus, quarum vnica nauigio integro !orme maior eft,íepetfe¿l:or.Nec enim credo,ne-emeris ftellâs', planetas, cælos,!?¿'elementa inter mundi partes annumeranda. Mundus elgo patres
habet,quibus cöagmétatüs, atque cómpófitus eft,
fi compofitus, à quo ? non à fe,cùm nihil feipfum
componeré3velconftiruerepoír1r,eít enim omnino neceflárium ,vt res ih effe luo conftithathr, priuf-quam agere poffirrjuídpiám; igitur ab alio; hic au-tem alius eft, quem inquirimus,quem credendum tibipropohimus, quemfufpicimus, quemadora-mus,qnbmaiusdicimuseffenihil.
Quemadmodum vero non eft potior ratio, cur hocaotillo modo nauem archireitus efformarit, aut his vel illis armamentis infttuxerit ,nifi quia ita voluit, &vtileadfcopum Cibi propofitum indica-uitjita neque ratio maior eft,cur hac aut illa ratio-ne mundi pattes fingulæ difponatur,& tot fpecies, &indiuiduaverfentur in elementis, non plura,ne-que pauciora,nifi quia mundipræpotèns artifex itá voluit, &eaomniatali modo difpofiraapriffima fore iudicauit, quibus, & homines proficerent, & diuina gloria illtiftrior apparerer.Iam vero nihil eft ampliùs, quod Athei vel obiiciant, vel cogitent, quod eos à diuini numinis confeffione retarder, nam fuie in terra degant,fine in mari vcrfentur,ni-hil eft,quod alta voce non infonet Deum effe; fine Deo nihil vel effe,vel intelligi poffe ,vttotidévo-ces, quot creaturas numerate poffis,quæhàcveti-tatem noftris oculis, & auribus,noftræq; menti in-
1 fundant.
At vero femel iterum oculos in nauem conuerte, Diuerfi fu- y(de rudentes, quos vel cannabis,linum.fpartú, & nesinnaui. j״ncus>vclpalma,philyra,&ceraforum,vitis,tilia:,.
carpini, arundinum, & aliarum atborum,cortices, autaliæ partes fuggerunr.Afpice quam vari) funes adnauim requirantur,quos Gt.tci !:«mappellar, nam ibi deprehendes mefurias vela fubducentes, próronos,pedes, propcdes,& hyperam,quibus ve-Ium alligatur;anchorarum pefmata,feu prymnefia, epitonum antemnam malo alligatem, protonas tú àprora,tum àpuppi extéfas, tropoteres fcalmo re-mum alligantes, quos Vitamins 1.10. ftrophasap-pellat:tràlènnas,opiferas,mitram,anquinam, rhy-mata traôloria,remulcos,fibilla,cataprorates, qui-bustentaturmarisaltitudo:napurà,oram,mataxas, thominges, feu tomices, mermides, merinthios, hormia,& reliquos funes, qui foli magnam admi-rationem commouere poliunt.
In præfenti vero omnia apluftra relinquo,quan-quam referre poffum amphimetria, fegeftria,peri-petafmata ,&citera acrocorymba,vt mecum at-tcntiùspyxidemillüin contempleris, quanaucle-rus pergit,quocúmquevoluerir:Inqua reponitur acus nautica, qiiæ totam cæli, terrçqne diípofitio-nemoftenderepollit. Quam profecto tametfi fola confirieras, magnam diuini numinis erga homines beneficentiam demöftraqquid enim illa pote (telle admirabilius,quæ Septétriones adeò certa lege fe-
Vittuu.
Apluftra.
quitur, ftatim atque magnete taita eft. Vbidignú Mauro!/-eft animaduerfione, quod M-aurolycus c. io; deli- cus. neis horariis cú aliis pluribus aduèrtit,qui magne-tinæ rationem atrraótionis in legis vniuerfàlis na-turam, & fimilitudiné refundens ,aitviciffim ma- Demague' gnetem'à ferro trahi, quando maius eft ferrum ;fe te• veròinuicem trahere, vbi filo fufpenfa fuerintæ-qualia,imo & magnetem trahere magnetéjapidem tamen affriitu ferri vim hon acquirere, quod lapis fit natura prior,& ferrum ex illa minera,ficht ritius à fonte promanen Quibus ideo nunc omilììs,quia latiirs poftea de natura magnetis' diituri fumus; placet ad alia diuettere, nempe ad nauigationem, quæ totum rbundum pulchrenobisreferrepotcft.
Si enim pratter nauis partes, armamenta, & orna-menta, dequibüspaucapræmiftafunt,eôs,quiin Nauis cum nauibus degtlnt, contempleris, nauem pro Repti- mundo,vd blica.ciuitate,regno,vel mundo fumere poliis. Ibi RePn^c0' enim gubernator,feuw)j3t|>1Mç adelt, à quo totius vitænoftræ rationem Max. Tyrius deflexit,nâ gu- æyjins. bernatorvirus hatrigationë moderatur, vt animus De guberi corpus;nauisgubernatörisimperio paret,vtanimo «atore, corpus ; venti nauertt impellunt, quemadmodum virtutes inftinitus SpirittifTanébi. Quodfitépeftas exoritur,nrancnte nani,incolümiquegubernato-re,falutis nunquam fpesamittitur,fiuenauisipfa reito feratur curfu,fiue aìre tempeftatemdeuitet, dum tamen à gubernatore regatur.
At fi gubernatorem ipfuih abltuleris,inutilis na-uis efficietur, etiam fi firmitatem propriam feruer,
& inutilis erit ventorum flatus, etiam fi fecundus, ac profper fuerit;propterea & in mari,&in nauij& in nauigatione preciofiffimus eft gubernator. Er-góne dicet aliquis mundum fine gubernatore con-Ilare poflè.’An corpufculum animo,an nauis redo-re indigeat, non autem magnum illud mudi totius nauigium?Abfit,vt idfufpicemur ;habes igitur.
Athee,rectorem,& archigubernium in toto Casio-rum ambitu conftituendum effe,aduetfus qué non debes infingere, vel blafphemiis eum impetere, Cercitarum ■more Scythiae populorir,quifuosgu-bernatoresfputisimpetebant,frquidapudnoscó- ^5’^“ ׳ tingat,quod vel nolles, vel non intel!igis;quemad-ק modum enim non intelligit nauis, imo neque ij, qui traiiciút, cnr hoc aut illud iubeat, faciatue Na-uarchus, ita neque homines diuina? mentis fetre-ta penetrare poliunt.
Poflumus alios,quinauiferuiunt,poftguberna- De iis qui torera afpicere, quem, vtiam nauis dominum re- naui ferui-ticeam, fequunturhauicularij, nauftodicæ qui iu- “nt• diciis,præfunt, apartóles, thalaíTornetra:, celeufma Celjll^ma modulantes,fine alla voce,fiuetibia,vtpromodu- ^U1 Iorum, &harmohiæ ratione reniiges remos con-citent,vel inhibeant ,quodfetui fymphoniaciali-quando etiam cithara fecifte dicuntur: illos autem hortatores,portifculos,vel,vt eft apud Senec.epi, -7-paufarios antiqui nuncuparunt.
Vin proretam infiftentemptora:, & remiganti-bus imperantem , nauicularios, nauales focios, thalamitas inferiores, zygitas medios, & fuperio-res thranitas, vis nauphylaces, tcecharchos, hei-cyarios, epibatas, propugnatores claffiarios, me-fonautas, diætariofque tibi proponam }Quorfum tot officia, rot homines, ferui, domini, nifi quia lingula cum ordine , atque ratione adminiftrari debent, fine qua ftatim naufragium fequererur?
Envides omnia reitore quodam opus habere, qui non tantum in magnis, fed &in parnis nauigiis fit omnino neceffatius. Concludas igitur huiemun-do