j5 Difp. III. Partit. VI. de Natura.
Res natura• ies ab artifi-ci a.l¡btts in aKquibtu differunt & conueniunt cum eis.
Natura eß
ferfettior
afte.
Quartum per illas particulas primo & per yèexcluduntur fecunda: qualitates à Definitione naturx, cuiufmodi eft leuitas, & grauitas, nam licet grauitas fit caufa motûs deorfum, non ta-roen grauitas eft natura, quia non eft primo cau-là motûs deorfum, fed folùm fecundó.
Quintum. Per particulas per fe & non per accidens excluditur motus artificialis, qui certe non eft à natura, fed ab arte, fic motus horolo-gij, non eft per fe, fed per accidens -, dicitúrque motus artificialis, & non naturalis; faltatioau. tem, cantatio. & huiufmodi, prout dicuntur fieri ab arte,,non funt proprij motus, fed modi-ficationes motuum; allata vero naturx definitio' non conuenit modificationibus motuum, fed motibus naturalibus.
Certum eft quarto res naturales ab artifi-cialibus in aliquibus differre, à in aliquibus conuenire. Difconueniunt quidem , natura & ars,/»מיד¿,quia principia naturæ îpfi conueniunt ab intrinfeco, vnde res ex natura fua denomirft-tur talis ab intrinfeco, fic lignum denominatur lignum ab intrinfeco, at res artificialis fiedeno-minatur ab extrinfeco ; lignum enim dicitur ,habere formam alicuius ftatuæ, fed abextrinfe/. co. Secundo res artificiales conueqjunt folùm cumfuo efficiente fecundum idæam, non vero fecundùm effe : fed res naturales conueniunt cum fuo efficiente fecundum effe: fic cathedra eft fimilis quidem cum idæa , quàm habet de ipfa facienda artifex,homo vero ab homine ge. nituseft fimilis fecundum efle.
Tertio. Principia rei naturalis funt à natu-ja; at principia artis funt abarte.
Quarto. Res artificiales funt contingentes, res autem naturales funt neceffariæ.
Quinto. Res naturales funt fubiedum ar. tis, fed res artificiales non funt fubiedum rerum naturalium.
Sexto Res artificiales funt fuperficie tenus, at res naturales funt ab intrinfeco , & intime rem penetrant. Denique res naturales habent ab intrinfeco principium motûs primo & per fe ; atqui res artificiales habent principium motûs, fed extrinfecum, & non per fe, fed per accidens, vt patet in horologioi
Conueniunt tamen in aliquibus ars Arna, tura :primo ficut natura producit fibi fimiie fe cundùmeffe, itaars producit firaile fecundum Ideam, feurepræferitationem ; Secundo ficut ars imitatur naturam, ita natura imitatur Deum. Tertio tam ars quàmnayira incipere foienr ab imperfedioribus ; fic planta acquirit paulatim fuiperfedionem, item & pidura Quarto tam inartificialibus, quàm in naturalibus reperiun. turcafus & fortuna ; de naturalibus eft mani, feftum , nam in naturalibus dantur tnonftra. Item in artificialibus reperi turcafus, exemplum fit illud, quod diciturde Apelle, qui cùm per-fediflìmècquifpumam in tabella non poffet ex-primere, tædio affedusfpongiam,autpenicil. Ium in tabellam proiecit, cafúque fadum eft, vt pêrfediffima equi fpuma inde exprimeretur: hoc prouenit non ex induftria Apellis, licet prx-ftantiflìmi pidorìs; fed hoc cafu fadum eft.
Certum fixio Naturam effefimpliciterat-teperfediorcmj quia natura eft fundamentum
B4
artis, & nihil poteft ars efficere fine natura, at. qui ars non eft fundamentum naturae, plurima, que poteft efficere natura fine ag| : deinde di. citur communiter opus naturx ®Fe opus intel-ligentiæ,quod non dicitur de arte : non nego ta-men, quin ars perficiat naturam'ab extrinleco, & fecundum quid.
His tanquam certis, & communiter rece, ptis duo principaliter hìc in controuerfiam re uocari foJent : ‘Primum quibufnam competat definitio naturae? Alterum an ars poffitefficere opera natura: ? Circa primum Ac his dubitari po-teft, an participent definitionem naturae, vide-licet an materia dicatur natura, an forma mate, riaiis an anima rationalis, an priuatio, an cora, politura. ? Vadefius controu: ij ad tyrones-nzppt materiam elfe naturam : Scotiftæ poft Scotum m 2. difi. ,8 qucfijvnica volunt quidem formam efle naturam, non tamen ratione fui motus adi. ui, fed fui moti* paffiui, ita vt dum definitur na-tura principium motus,'debeat intelligi folùm de principio pafliuo motûs : Simplicius 2. PTtfi &. Albertus magnus/	/.c<־p. 2. qtáfc.
uis admittant formam materialem efleJBRu. ram, negant tamen hoc de anima rationali ; de priuatione nemo eft. qui velit eam, pròprie 10-quendo, effe naturam : Compofitû verò'effe na. turam tenet de Baflòlis/«2.p/r,/¿/? 12.efu4ft 2, art . 2. Idem etiam dicere videtur Fauentinus theorem 33. Phy fi cap. 4■
Verùmquia hæe materia modici eft ino-menti, & plufquaro fufficienter examinata à Collegio Ccmplutenfi difr. 7 Phyfi per 8. qua. fiiones, & à Fauentino citato theor. Ideò paucis veritatem proponemus, ficut & circa fecundum quxfìtumdeeffèdioneartisin ordine ad opera naturae.
De cisto.
Quanam hu contri-(tertan tur.
T? Efilutio prima. Propri¿ loquendo his con-vuenitdefinitio naturae, nimirum materia,
& formae fubftantiali, tum materiali, tum fpiri. tali, hoc eft animæ rationali : Imo poteft dici conuenirecompofito.
Quod ergo materia fit natura probatur contra Valefium przt»ò ex Ariftotele dicente na-turam diuidi in eam , qux eft fubiedum . & in eam quaenon eft fubiedum : Per ,ineam, qua eft Jùbieftum, nihil aliud poteft intelligi quàm materia prima, quæ ordinarie vocaturftkicftum ab Arift. fecundo Natura eft principium motûs & quietis &c. fed materia eft huiufmodi, nata eft principium mutationum, vt omnes fateri, tur: fed duplicem oportet diftingueremotum, feu principium motûs, aliud enim eftprincipiu motûsadiuum,& aliud paftiuum; principium motûs adiuum eft illud, quod caufat efficien ter motum ; at principium motûs paftiuum, quod eft principium receptiuum motûs, dicique po-. teft principium quo. leu fitbicclum , ergo cuta materia fit huiufmodi paftiuum principiû, par# ticipabit defi nitionem naturae.
Deforma vero negat nemo, tantumtnodò variant in probatione ; Scotiftæ enim inde probantformam naturam eflè, quia eft prine¡-pium motûs paffiuú -, at alìj quia forma eft prin.
F 4	cipium
Ofttnditar auod &■ ma•
Utpr.p- t
natttr^.